Fusing – odkryj tajemnice łączenia szkła

Fusing to bardzo stara technika wykorzystywana w obróbce szkła. W ten sposób powstaje nie tylko szklana biżuteria, ale i ozdobne naczynia, czy dekoracje wnętrz. Pozwala ona na trójwymiarową zabawę kolorem i formą szkła bez konieczności jego dmuchania, czy wykorzystywania form odlewniczych. Technika fusingu wpasowuje się zarówno w styl modernistyczny, jak i retro. Prace nią wykonane mogą przypominać witraże gotyckich kościołów i impresjonistyczne dzieła, lecz często są to dzieła kompletnie unikatowe.

Fusing – co to właściwie jest?

Fusing to technologia obróbki cieplnej, która polega na łączeniu różnych warstw kompatybilnego szkła w piecu hutniczym. Temperatura tego procesu zwykle waha się między 700 ℃ a 820 ℃. W niższych temperaturach osiąga się efekt przypominający sklejanie szkła, a w wyższych szkło stapia się tak, że oddzielne kawałki tworzą spójną, jednorodną całość.

Co oznacza kompatybilność szkła w fusingu?

Aby fuzja dwóch kawałków szkła przebiegła pomyślnie, konieczna jest ich kompatybilność. Jedną z podstawowych cech oceny kompatybilności jest współczynnik rozszerzalności (COE), który określa procentowy wzrost długości, przy podwyższeniu temperatury o 1 stopień. Nie jest to jednak w 100% wymierna metoda oceny kompatybilności. Aby mieć pewność, zawsze możemy kupować wszystkie swoje surowce u jednego producenta, który najczęściej określa COE swoich produktów.

Oprócz wykorzystania współczynnika rozszerzalności możemy samodzielnie przeprowadzić test kompatybilności w fusingu. Pierwszą metodę nazywamy próbą stresometrową. Polega ona na wycięciu 20-centymetrowego paska bazowego szkła o szerokości 2 cm. Na jego powierzchnię nakładamy próbki kolorowych szkieł, które chcemy połączyć ze szkłem bazowym. Następnie, jeżeli po wypaleniu tego w 820 ℃ przez 15 minut i odprężeniu w 510 ℃ nie widać tęczowej otoczki możemy uznać materiały za kompatybilne ze sobą.

Drugą metodą jest test paskowy. Aby go przeprowadzić, potrzebujesz kolorowych pasków szkła o wymiarach 30 × 2,5 cm, które nałożysz na siebie i wypalisz. Po wyciągnięciu z pieca należy je ochłodzić i dokładnie obejrzeć. Jeżeli którykolwiek z pasków wygnie się powyżej 3,2 mm, oznacza to, że ten rodzaj szkła nie był kompatybilny z resztą materiału.

Materiały do fusingu

Jak wspomniałam wyżej, potrzebujemy odpowiednio dopasowanego szkła jako podstawowego surowca. Tafle szklane mogą być kolorowe i bezbarwne. Co więcej, często stosowane są dodatki takie jak różne rodzaje szkliwa, pudry, farby, minerały i związki metali. Dodatkowo do tworzenia biżuterii przydadzą się półfabrykaty metalowe, łańcuszki, sznurki czy rzemienie.

Poza surowcami podstawą pracowni fusingowej jest specjalny piec. Sprzęt ten sterowany jest elektronicznie, dzięki czemu temperatura wypalania jest stale monitorowana. Dodatkowo automatyczne sterowanie piecem umożliwia dokładne sterowanie temperaturą podczas schładzania. Takie piece wykorzystywać można zarówno w tworzeniu na skalę przemysłową, jak i w produkcji indywidualnej.

Technika fusingu

Większość współczesnych metod polega na ułożeniu stosów szkła lub nakładania na siebie cienkich szklanych tafli. Ułożenie surowca jest dowolne, można wykorzystać bezbarwne szkło, jak i tworzyć całe obrazy z użyciem kolorowych szkieł. Następnie wypalany jest w piecu początkowo z użyciem wysokiej temperatury i później z niższą, stabilną temperaturą. Wypalanie trwa tak długo, aż pojedyncze tafle nie stopią się w zgraną całość. Im dłużej materiał będzie utrzymywany w maksymalnej temperaturze, tym dokładniej stopi się szkło. Następnie stopniowo ochładza się szkło w zakresach temperatur niezbędnych do wyżarzania. Dzięki temu zapobiega się pękaniu i nierównomiernemu chłodzeniu oraz otrzymuje się mocny i trwały produkt.

Zakres temperatur chłodzenia i wypalania nie jest określony sztywnymi regułami. Parametry te w dużej mierze zależą od rodzaju pieca, wielkości pracy, ilości tafli szkła, która musi się złączyć. Wpływ na wypalanie może się różnić w zależności od pozornie nieistotnej rzeczy takiej jak marka szkła.

Historia fusingu

Pochodzenie tej techniki łączenia szkła nie zostało dokładnie określone. Z całą pewnością istnieją dowody archeologiczne świadczące o tworzeniu szkła metodą fusingu w Egipcie już 2 tysiące lat przed naszą erą. Specjaliści nie chcą uznać tych znalezisk za dowód na pierwotne wykorzystanie tej technologii, gdyż istnieje wiele przesłanek poświadczających, że starożytni Rzymianie byli znacznie lepszymi hutnikami.

Topienie i łączenie ze sobą szklanych elementów było niezwykle popularną techniką przez około 2 tysiące lat. Starożytny fusing został w dużej mierze zastąpiony technikami dmuchania szkła, z uwagi na większą wydajność i użyteczność produkcji. Fusing wrócił do łask dopiero w na początku XX wieku, szczególnie w latach 60. Dziś technika ta zyskuje popularność zarówno wśród profesjonalnych artystów, jak i wśród hobbystów.

Fusing w wersji domowej

Wielu entuzjastów obróbki szkła nie stać na drogi piec hutniczy, a często też nie mają wystarczająco miejsca, jeżeli nie posiadają własnej pracowni. Alternatywą dla takich osób jest zakup urządzenia HotPot. Kosztuje ono mniej niż 200 zł i można go używać w warunkach domowych. Pozwala też na przetestowanie naszej miłości do fusingu przed podjęciem poważnej decyzji finansowej. Piecyk składa się z płaskiej, okrągłej podstawki i walcowatej pokrywy z otworem na szczycie. Urządzenie to podgrzewa się w kuchence mikrofalowej. Producenci HotPotów zalecają, aby mikrofala przeznaczona była wyłącznie do wypalania biżuterii, oraz żeby był to prosty model. Można więc zakupić używany sprzęt na olx, czy allegro za kilkadziesiąt złotych.

Aby wypalać i stapiać szkło w HotPocie potrzebujemy mikrofalówki, szkła, oraz papieru ceramicznego. Na talerz mikrofali kładziemy spodnią część piecyka wyłożoną papierem ceramicznym. Dopiero na tym papierze układamy naszą szklaną kompozycję i zakrywamy całość pokrywą. Ustawiamy mikrofalę w zależności od rodzaju sprzętu, grubości i rodzaju szkła oraz pożądanego efektu. Początkowo mogą nastąpić trudności z odpowiednim ustawieniem parametrów mikrofali, jednakże po kilku próbach dochodzi się do wprawy. O stopieniu szkła informuje nas pomarańczowe światło widoczne przez otwór w pokrywie. Wtedy należy zatrzymać mikrofalę i przez uchylone wieko HotPota podejrzeć, czy efekt jest satysfakcjonujący.

Najważniejsze, by pamiętać o tym, że urządzenie bardzo mocno nagrzewa się w mikrofali, więc zarówno podczas podglądania naszego dzieła, jak i wyciągania HotPota należy pamiętać o zabezpieczeniu dłoni i powierzchni, na której go postawimy. Gdy uzyskamy satysfakcjonujący efekt, wyciągamy zamknięte urządzenie i pozostawiamy je do wystygnięcia.

Do największych minusów tego urządzenia należy brak kontroli nad temperaturą podczas wypalania oraz jego niewielkie rozmiary. Z uwagi na wielkość, HotPot nadaje się wyłącznie do tworzenia małych przedmiotów. Wydaje się jednak niemal idealnym rozwiązaniem dla osób, które chcą rozpocząć przygodę z fusingiem i tworzeniem szklanej biżuterii.

Odkrywaj świat biżuterii i rękodzieła z manzuko.com

• Dowiedz się jak budować swoją markę 
• Naucz się wklejać kaboszony
• Zainspiruj się dodatkami z całego świata
• Poznaj tajemnice złota