Bursztyn najdziwniejszy surowiec ozdobny
Bursztyn to niezwykły materiał. Dostarcza nam wiedzy na temat historii naszej Ziemi, między innymi dzięki zatopionym owadom, a nawet drobnym kręgowcom. Dodatkowo wykorzystywany jest w zdobnictwie i medycynie ludowej. Co więcej, jego motyw przewija się nawet w utworach muzycznych, czy nadawaniu imion dzieciom (angielskie imię Amber oznacza właśnie bursztyn). Fascynuje nas niezależnie od wieku, wiele babć ceni nalewki bursztynowe, a chyba każde dziecko próbowało znaleźć choć okruszek bursztynu na plaży. Ja jako dziecko robiłam to z powagą godną poszukiwacza złota. W tym poście postaram się przybliżyć Ci ten dziwaczny surowiec, który inspiruje nas od najmłodszych lat.
Bursztyn – co to właściwie jest ?
Bursztyn jest kopalną żywicą drzew, najczęściej iglastych, choć zdarzają się bursztyny pochodzące z żywicy drzew liściastych, a nawet z roślin strączkowych. Nazwa bursztynu pochodzi z niemieckiego bernstein, co oznacza „kamień, który się pali”. Jednakże nazw na bursztyn jest wiele, sukcynitem nazywają go geolodzy i jest to jednoznaczne z żywicą, czy sokiem z drzewa. Natomiast Grecy ochrzcili go mianem elektronu, ponieważ materiał ten pięknie błyszczy.
Znanych jest aż 60 odmian bursztynu! Najstarsze z nich znalezione zostały na terenie Kanady i pochodzą z Dewonu, czyli mają minimum 400 000 lat! Młodszą odmianą bursztynu jest kopal. Jest to żywica, która nie cechuje się taką wytrzymałością i twardością jak bursztyn, jest jednakże tańsza. W związku z tym niekiedy wykorzystuje się kopale w zdobnictwie, najczęściej w nadziei na oszukanie klienta.
Właściwości bursztynu
Bursztyn jest mieszaniną kilkudziesięciu związków pochodzenia organicznego. Nie można go więc nazwać kamieniem, jest raczej skamieliną. W procesie powstawania bursztynu utworzyły się nieregularne bryłki różnej wielkości i koloru. Zatopione w żywicy rośliny i zwierzęta często są atrakcyjną gratką kolekcjonerską, ale i wpływają na barwę surowca.
Bursztyn jest nieco bardziej miękki od złota, w skali Mohsa klasyfikujemy go jako 2 – 2,5. Wypolerowany połyskuje niemal tłustym blaskiem. Kolory bursztynu są bardzo zróżnicowane. Najczęściej spotykany jest żółty, ale zdarzają się też bursztyny czerwone, białe, zielonkawe, a nawet czarne! Co ciekawe, bursztyn wykazuje luminescencję od brunatno białej do żółtozielonej. Co więcej, Bursztyny z Birmy charakteryzują się niebieską fluorescencją.
Bursztynowa historia
Jak powstał bursztyn?
Niegdyś drzewa wytwarzały znacznie więcej bursztynu niż dzisiaj. Spowodowane to było ujednoliconym klimatem, a także wysokim zanieczyszczeniem powietrza. Rośliny więc wytwarzały żywicę jako mechanizm obronny i ułatwiający gojenie się ran. Zastygała ona zarówno na powierzchni kory w postaci kropli, jak i pod korą i we wszelkich szczelinach. Do żywicy przyklejały się wszelkie igły, owady, a nawet niewielkie kręgowce. Po wielu latach, zmianach w atmosferze i klimacie naszego świata, powstał twardy niczym skała bursztyn.
Bursztyn w historii
Od przynajmniej 13 tysięcy lat ludzie zbierają bursztyn nad bałtyckim wybrzeżem. Był to jeden z ważniejszych towarów eksportowych północnej Europy. Archeolodzy znaleźli bursztynowe koraliki, amulety i biżuterię w najdalszych zakątkach świata. Szlak Bursztynowy powstał, aby usprawnić transport z północy Europy w na obszar basenu Morza Śródziemnego, a nawet do Azji.
Co więcej, powszechnie wykorzystywano go jako amulety łowieckie już w czasach prehistorycznych. Co więcej, wykorzystywano go w ezoteryce, nazywając kamieniem życia. Bursztynowe ofiary pod domami miały zabezpieczać mieszkańców przed nieszczęściami.
W starożytnym Rzymie uważano, że bursztyn to skamieniały mocz rysia, stąd nazywano go lyncurium. Uważano, że leczy dolegliwości związane z gardłem i układem moczowym. Bursztyn zmieszany z miodem podawany był na poprawę wzroku. Co więcej, pity z wonną żywicą miał leczyć wszelkie dolegliwości żołądkowe.
W XIX wieku w wielu aptekach na terenie całej Europy kupić można było bursztynowe balsamy, maści i nalewki. Służyć miały one zarówno jako lekarstwo, jak i kosmetyki pielęgnacyjne. Bursztyn reklamowano szczególnie jako środek skuteczny w walce z negatywnymi aspektami palenia tytoniu. W polskiej medycynie ludowej wykorzystywano dym z bursztynowych kadzidełek w celu zabicia mikrobów. Wierzono też, że noszenie na szyi bursztynowego naszyjnika zapobiegało bólom gardła i głowy, a także wzmacniało tarczycę. Jakby tego było mało, kruszony na proszek bursztyn wciągano jak tabakę, co miało oczyścić zatoki i leczyć katar.
Bursztynowa Komnata
W 1701 roku Fryderyk I z rodu Hohenzollern zatrudnił gdańskiego mistrza, aby wykonał mu bursztynowy wystrój jednego z gabinetów w pałacu w Charlottenburgu. Mistrzów bursztynowych pracujących nad komnatą było czterech, a prace trwały jedenaście lat. Końcowe dzieło było niezwykle imponujące. Ściany pokoju o wymiarach przekraczających 10 × 10 m pokryte zostały starannie dobranymi, obrobionymi i ułożonymi kawałkami bursztynu.
Kilka lat po ukończeniu tego niezwykłego projektu został on podarowany carowi Piotrowi Wielkiemu. W kolejnych latach ten niezwykły gabinet był kilkakrotnie przebudowywany, udoskonalany i przenoszony między pałacami. W 1755 roku carowa Elżbieta przeniosła bursztynową komnatę do pałacu w Carskim Siole. Niestety w 1941 roku ten niezwykły gabinet został zrabowany przez niemieckich żołnierzy i przewieziony do zamku w Królewcu. Trzy lata później bursztyny znów zostały zapakowane w skrzynie i ślad o nich zaginął.
Zarówno amatorzy, jak i specjaliści, historycy, jasnowidze, służby specjalne i radiesteci szukali zaginionego skarbu. Niestety wszystkie poszukiwania zakończyły się fiaskiem. Niektórzy spekulują, że skrzynie były na pokładzie samolotu, który spadł do jeziora Resko Przymorskie. Inni sądzą, że bursztynowe arcydzieło spłonęło podczas pożaru w królewieckim zamku w 1945 roku. Wielu ma jednak nadzieję, że Bursztynowa Komnata zostanie odnaleziona i będziemy mogli podziwiać jej piękno. W pałacu Katarzyny w Carskim Siole obecnie obejrzeć można kopię tego niezwykłego dzieła. Rekonstrukcję prowadzono od 1979 do 2003 roku na podstawie zachowanych zdjęć i dokumentów. Stworzenie jej kosztowało aż 11,35 milionów dolarów! Wynika to z faktu, że tworzący ją rzemieślnicy nie znali użytych przez mistrzów technik i kopia Komnaty została utworzona metodą prób i błędów.
Jak rozpoznać bursztyn?
O teście ciężkości wiele z nas wie od najmłodszych lat, ponieważ właśnie tak na plaży można było odróżnić bursztyn od kamyczka. Dla przypomnienia: naturalny bursztyn unosi się na powierzchni słonej wody, podczas gdy kamyk, lub bursztynowa imitacja opadną na dno.
Druga metoda rozpoznania bursztynu kryje się w jego niemieckiej nazwie. Jest to materiał łatwopalny, a podczas podpalenia wydziela się charakterystyczny zapach, przypominający palone włosy, czy wizytę u dentysty. Aby nie zniszczyć materiału, możemy spróbować zatopić gorącą igłę w testowanym kawałku. Z bursztynu wyjmiemy ją z łatwością, podczas gdy wyciągnięcie jej z kopalu sprawi nam trudność. Co więcej, jeżeli rozgrzejemy gorącą igłą plastik, to imitację zdradzi nieprzyjemny zapach.
Do mniej inwazyjnych testów zaliczymy test UV i badanie właściwości elektrostatycznych. Potarcie bursztynu o naturalny materiał np. wełnę sprawi, że będzie on przyciągał drobne kawałki papieru, czy nasze włosy. Natomiast pod wpływem promieniowania UV prawdziwy bursztyn przybierze niebieską lub żółtawą barwę. Kopal pod wpływem ultrafioletu zrobi się biały, a tworzywo sztuczne nie zmieni zabarwienia. Pamiętaj, że zawsze warto wybierać towary pochodzące ze źródeł certyfikowanych i sprawdzonych. To najpewniejszy sposób na uniknięcie kupna podrobionego towaru.
Zastosowanie bursztynu
Bursztyn dostarcza wielu istotnych danych na temat historii naszej planety. Dzięki składowi żywicy naukowcy mogą zgłębić budowę drzew sprzed tysięcy lat! Co więcej, w bursztynie zamknięte są pęcherzyki powietrza, których analiza pozwala na uzyskanie informacji o prehistorycznej atmosferze kuli Ziemskiej. Dlatego też wielu naukowców interesuje się tym dziwnym surowcem. Jednakże bursztyn jest najczęściej wykorzystywany w medycynie i zdobnictwie.
Bursztyn w medycynie i kosmetologii
Wieloletnia wiara w zbawienne właściwości bursztynów znalazła uzasadnienie dzięki badaniom naukowym. Dowiedziono, że kwas bursztynowy zawarty w tej skamieniałej żywicy działa jak biostymulator. Jego działanie wspiera pracę nerek i jelit, pobudza układ nerwowy, a także jest środkiem antytoksycznym i przeciwzapalnym. W bursztynie znajdziemy też mikroelementy takie jak krzem, żelazo, wapń i potas, a także związki organiczne połączone z jodem i kwasy żywiczne.
Jego lecznicze działanie wykorzystywane jest we wspomaganiu terapii schorzeń oskrzeli, gardła i tarczycy. Co więcej, bursztyn wykorzystuje się w produktach wspierających walkę z dolegliwościami astmatycznymi, reumatycznymi, oraz skórnymi. Kwas i olej bursztynowy mają właściwości dezynfekujące, ale też łagodzące w przypadku ugryzień owadów, a nawet oparzeń.
W nowoczesnym przemyśle kosmetycznym bursztyn zawarty jest w produktach pielęgnujących cerę zmęczoną. Bursztynowe kosmetyki mają poprawiać elastyczność, natłuszczenie i jędrność skóry. Dodatkowo przypisuje im się właściwości wygładzające i redukujące głębokość zmarszczek. W Polsce polecany jest szampon do włosów Jantar, zawierający wyciąg z bursztynu, który pielęgnuje, wzmacnia i wygładza włosy.
Bursztyn w zdobnictwie
Bursztyn jest ozdobą, którą znajdziemy w większości polskich domów. Biżuteria wykonana z bursztynu jest hipoalergiczna, dzięki czemu stanowi świetną alternatywę dla osób uczulonych na metale. Co więcej, brak obaw o reakcję uczuleniową sprawia, że bursztyn jest doskonałym pomysłem na prezent. Materiał ten wspaniale łączy się z wszelkimi metalami, ale też z drewnem i kamieniami szlachetnymi, oraz sznurkiem.
Bursztyn to uniwersalny surowiec wykorzystywany jako tradycyjny dodatek, jak i nowoczesne akcesorium. Doskonale wpisuje się w marynarskie klimaty, pasuje do letnich stylizacji, jak i do jesienno — zimowych swetrów. Dodatkową zaletą bursztynu jest jego przystępna cena i lekkość, dzięki której biżuteria wykonana z tego materiału jest bardzo wygodna.
Kontynuuj swoją lekturę z manzuko.com:
Agnieszka
Bursztyn uznawany jest również za idealny składnik kosmetyków. Kosmetyki na bazie bursztynu dają ukojenie spracowanej skórze. Dodatkowo zawiera tak jak zostało napisane w artykule właściwości biostymulatorskie, które pozytywnie wpływają na narządy człowieka. Idealnym prezentem jest biżuteria z bursztynu a dokładniej jej unikalność i niepowtarzalność. Ważne jest aby bursztyn był najlepszej jakości.