Obróbka kamieni ozdobnych i bursztynu
Obróbka kamieni ozdobnych to nie tylko cięcie i szlifowanie. Choć majstrowanie przy naturalnych kamieniach, czy bursztynie, najczęściej kojarzy się nam źle, w mojej opinii nie powinnyśmy go potępiać. Kamienie najwyższej jakości są nie tylko kosztowne, ale też bardzo rzadkie. Na szczęście obecna technologia pozwala nam na ulepszenie niskiej jakości kamieni, dzięki czemu są one dostępniejsze. Oczywiście, jeżeli kamień został w jakiś sposób modyfikowany, sprzedawca nie powinien oczekiwać za niego ceny, jak za nieskazitelne dzieło natury. Jednakże te kwestie etyczne zostawię na inną okazję.
Obróbka kamieni ozdobnych
Na świecie istnieje mnóstwo technologii służących upiększaniu naturalnych surowców. Obróbka kamieni ozdobnych, w tym szlachetnych, to popularna praktyka, dzięki której możemy wykorzystywać znacznie więcej minerałów w celu stworzenia pięknej biżuterii. Metody te pozwalają na uzdatnienie kamieni, dzięki czemu możemy cieszyć się ich wyglądem za niższą cenę w porównaniu z ich naturalnie nieskazitelnymi odpowiednikami.
Ogrzewanie
Ciepło to jedna z naturalnych sił, która działa na minerał w procesie jego powstawania. Jednakże niekiedy wydobyte ze skorupy ziemskiej klejnoty mają barwę o niewielkiej intensywności. Wówczas możemy ogrzać je, aby ich kolor zwiększył ich cenę. Większość klientów pragnie cytrynów o barwie słońca, a nie w słomkowej żółci, w której często są znajdowane. Tak samo tanzanity w kultowym fioletowym kolorze są znacznie bardziej atrakcyjne niż w barwie brązowej. Dlatego właśnie wiele minerałów ogrzewa się po wydobyciu do uzyskania ich charakterystycznej barwy.
Co ciekawe, obróbkę w temperaturze 800- 1200 ℃ uważa się za delikatne ogrzewanie. Proces ten nieznacznie obniża trwałość kamienia, jednakże nie na tyle, by wpłynęło to zauważalnie na trwałość biżuterii. Do najczęściej ogrzewanych kamieni zaliczymy apatyt, cytryn, rubin, szafir, tanzanit, cyrkon, a także akwamaryn.
Wypełnianie szkłem
Szkło ołowiowe przede wszystkim kojarzy mi się z dawnymi, pięknymi witrażami, które do dziś zdobią liczne katedry na całym świecie. Obecnie bywa ono wykorzystywane do wypełnienia ubytków w rubinach i szafirach o niskiej jakości i licznych pęknięciach. Obróbka ta zmniejsza trwałość kamienia, przez co znacznie redukuje jego cenę. Warto jednak pamiętać, że wypełnione szkłem kamienie stają się podatne na szkodliwe działanie chemikaliów domowego użytku i zwiększone temperatury, dlatego też nie polecamy biżuterii wykonanej z tego rodzaju kamieni.
Oczyszczanie z inkluzji
Tę metodę najczęściej wykorzystuje się do zwiększania czystości diamentów. Polega ona na laserowym wierceniu w kamieniu do miejsca zanieczyszczenia, a następnie rozpuszczaniu lub topieniu inkluzji. Pozostawiony otwór należy wypełnić specjalnym materiałem, a diament w efekcie całego procesu wygląda na nieskazitelny. Warto jednak pamiętać, że jeśli diament wiercono w kilku miejscach, jego twardość i trwałość znacznie spada. To, czy obróbka ta jest korzystna, czy nie, zależy głównie od wielkości i ilości otworów, które trzeba było wykonać dla osiągnięcia celu.
Barwienie dyfuzyjne
Szafiry i rubiny niekiedy barwione są powierzchniowo. Kamienie rozgrzewane są niemal do ich temperatury topnienia wraz z tytanem. Cząsteczka tytanu z łatwością przenika do struktury rozgrzanego minerału, modelując jego kolor. Jako że cząsteczki tytanowe są dość spore, migrują one jedynie do powierzchni kamienia. Proces ten nie jest zbyt popularny z uwagi na niską trwałość. Tarcie, polerowanie kamienia, jego wyszczerbienie czy odprysk ujawnią mniej atrakcyjny kolor, skryty pod tytanową powierzchnią.
Barwienie berylowe
Tego rodzaju obróbka kamieni nazwana jest także dyfuzją berylu i dyfuzją kraftową. Proces ten polega na ogrzewaniu szafirów w otoczeniu bogatego w beryl surowca. Beryl dyfunduje, czyli przemieszcza się w głąb struktury minerału. W efekcie beryl neutralizuje niebieskie tony szafiru, a kamienie nabierają cieplejszych barw. Technologię tę stosuje się najczęściej na szafirach o naturalnym bladożółtym lub zielonkawym odcieniu. Beryl wnika głęboko w strukturę minerału, jednocześnie nie zmieniając jej zbytnio. Dzięki temu zmiana barwy jest trwała, a jakość kamienia nie ulega zmianie.
Jednakże praca z berylem jest bardzo ryzykowna. Nawet niewielkie ilości tego pierwiastka mogą uszkodzić nieodwracalnie płuca. Dlatego też dobrą praktyką jest wybieranie innych minerałów, dzięki czemu nie wspieramy szkodliwego dla zdrowia procesu produkcji.
Napromienianie
Wiele minerałów zostało naturalnie napromieniowanych, szczególnie jeżeli leżą głęboko zakopane, ponieważ jądro naszej planety stale emituje promieniowanie. Naukowcy imitują ten proces trwający miliony lat w zaledwie kilka minut. Napromienianymi kamieniami są diamenty, topazy, kwarc, ametyst i niektóre szafiry.
Proces ten nie zmienia trwałości minerałów, jednakże zmianie ulega struktura kamienia i jego barwa. Minerały te możesz bezpiecznie nosić. Pamiętaj jednak, aby poinformować swojego jubilera, jeśli wiesz, że biżuteria była napromieniowana. Jest to ważne, ponieważ cieplna obróbka kamieni (np. jubilerski palnik) może zmienić kolor Twojego klejnotu.
Klasyczne barwienie
Oczywiście kamienie można również barwić. Najczęściej są to agaty, howlity, kwarc i perły. Możliwość ich barwienia wynika z porowatej struktury kamienia, dzięki czemu pigment może wnikać w głębokie warstwy kamienia. W zależności od rodzaju barwnika i konkretnej techniki, kamienie barwione mogą być doskonałej lub kiepskiej jakości. Niektóre będą trwałe i pięknie sprawdzą się w biżuterii, a inne mogą barwić skórę przy pierwszym kontakcie z wodą. Dlatego też, jeżeli wybierasz minerały barwione, staraj się kupować je od sprawdzonych i zaufanych sprzedawców.
Olejowanie
Olejowanie jest znaną metodą pielęgnacji włosów, czy wyrobów drewnianych. Czy wiedziałaś, że stosuje się je także w jubilerstwie? Szmaragdy i niektóre opale są często olejowane lub pielęgnowane woskiem, lub żywicą. Nasycenie nimi kamienia tymczasowo zmniejsza widoczność wszelakich niedoskonałości takich jak pęknięcia i szczeliny. Możesz śmiało założyć, że wszystkie szmaragdy dostępne komercyjnie poddano temu procesowi.
Najczęściej kamienie olejowane są olejkiem cedrowym, który wnika w strukturę kamienia. Trwałość tej procedury określana jest na rok lub dwa lata. Po tym czasie musisz liczyć się z koniecznością ponownej obróbki kamieni w formie natłuszczenia, aby nie straciły one swojego pięknego wyglądu.
Wybielanie
Perły i jadeit to surowce, które bardzo często są wybielane. Dzięki niemu sznury koralików wyglądają bardzo jednorodnie. W przypadku pereł i jadeitu, traktuje się je wodą utlenioną, a następnie naświetlane silnym światłem fluorescencyjnym. Cały proces może trwać nawet tydzień. Perły powstające w ten sposób są nie tylko bielsze, ale także bardziej połyskujące. Jeżeli chodzi o jadeity, wybielanie nie tylko rozjaśnia brązowobeżowe fragmenty kamienia do bieli, ale też powoduje zmianę barwy z głębokiej, do bardzo żywej zieleni.
Obróbka bursztynu
O właściwościach i historii bursztynu mogłaś przeczytać w naszych poprzednich postach. Dziś dowiesz się, w jaki sposób współczesna technologia zajmuje się tym surowcem tak, aby maksymalnie wydobyć jego piękno. Oczywiście bursztyn jest mechanicznie czyszczony, polerowany i cięty lub przewiercany za pomocą masy narzędzi, jednakże ja pragnę skupić się na procesach, które zmieniają wygląd bursztynu, a nie jego kształt.
Klarowanie bursztynu
Naturalne kolory i nieprzejrzyste fragmenty bursztynu w mojej opinii czynią go najciekawszym. Jednakże obecnie najpopularniejsze są bursztyny przejrzyste, dlatego też nietransparentne formy poddaje się klarowaniu. Proces ten polega na umieszczeniu kawałków surowca w autoklawie, w którym połączenie ciepła (min 130℃) i ciśnienia klaruje bursztyn.
Dodatkowo wykorzystanie wyższych temperatur (180- 250℃) pozwala na pogłębienie barwy jasnych egzemplarzy. Doprowadzenie powierzchni bursztynu do niemal czarnego koloru i polerowanie pozwala na uzyskanie bursztynu wiśniowego. Cały proces, łącznie ze schładzaniem, trwa około 12 godzin, jednakże trwa tym dłużej, im ciemniejszą barwę bursztynu chcemy uzyskać. Co ciekawe, klarowanie sprawia, że powierzchnia bursztynu maleje nawet o 10%!
Wewnętrzne błyski
Jako dziecko byłam przekonana, że to rybie łuski zatopione w bursztynie. Dziś wiem, że odbłyskujące fragmenty wewnątrz bursztynu to wewnętrzne pęknięcia. Mogą one powstawać naturalnie, choć to dzieje się dość rzadko. Najczęściej te pęknięcia są skutkiem ubocznym klaryfikacji. Poprzez umieszczenie bursztynu w autoklawie i poddaniu go wysokim ciśnieniom, narażamy go na stres, który powoduje wewnętrzne pęknięcia struktury. Pęknięć tych powstaje więcej w momencie nagłego ogrzewania i schładzania bursztynu.
Co ciekawe, niektórzy uważają, że takie pęknięcia stanowią potwierdzenie naturalnego pochodzenia bursztynu. Warto jednak pamiętać, że mogą one także powstawać w bursztynach syntetycznych.
Palenie
Gdy dowiedziałam się, że zielony bursztyn nie występuje w naturze, byłam nieco rozczarowana. Od dziecka zielone bursztynu podobały mi się najbardziej. Czy zauważyłaś, że zawsze montuje się je w formie kaboszonu? Otóż zielone bursztyny najczęściej najpierw poddaje się klaryfikacji, podczas której pożądane jest stworzenie licznych błysków. Następnie płaską część kaboszonu przypala się, co tworzy złudzenie optyczne. Można je uzyskać także poprzez podklejenie bursztynu czarnym plastikiem lub pomalowanie go na czarno.
Jesteś zadowolona z lektury? Nie przerywaj jej!
Dodaj komentarz