Biżuteria renesansu — antyk w czasach rozwoju
Biżuteria renesansu to wynik fascynacji antycznym światem, zmieszanej z pozostałościami mody średniowiecznej i rozwojem technik zdobniczych. Biżuteria starożytna nie była bezpośrednio kopiowana, głównie dlatego, że niewiele jej wówczas odkryto. Dlatego też starano się inspirować motywami, materiałami i ogólnym wrażeniem. Co więcej, nowe szlaki handlowe zaowocowały wymianą kultur, religii i oczywiście surowców. Możliwości tworzenia pięknej biżuterii wzrosły, gdy do Europy zaczęły spływać piękne kamienie z całego świata.
Renesans
Renesans pochodzi z francuskiego słowa oznaczającego odrodzenie. Określamy w ten sposób epokę kultury europejskiej obejmującą XV i XVI wiek. W tym czasie miały miejsce wielkie odkrycia geograficzne, przemiany literatury i sztuki, rozwój medycyny i wielu technologii. Za początek renesansu i jednocześnie koniec średniowiecza uznaje się wielkie wydarzenia takie jak upadek Konstantynopola, koniec wojny stuletniej czy odkrycie Ameryki przez Kolumba. Jednakże są to symboliczne daty, renesans tak naprawdę był płynną ewolucją ze średniowiecza.
W tej epoce rozwinął się humanizm, zmierzający do odrodzenia znajomości języków i literatury antyku. Był to główny nurt filozoficzny i intelektualny w renesansie. Człowiek stał się głównym punktem zainteresowania, coraz mniej interesowano się religią i Bogiem. W Polsce renesans był czasem rozkwitu kultury narodowej. Włoskie wpływy widać było w rozkwicie malarstwa, architektury, a także sztuki kulinarnej. W tych niezwykłych czasach Polska była azylem tolerancji religijnej i światopoglądowej. Sławni poeci i myśliciele Europy przybywali do naszego kraju, co przyczyniło się do rozwoju kulturalnego i powstania pierwszego w Europie towarzystwa literackiego.
Techniki i style biżuterii renesansowej
Nowy styl był najbardziej wyraźny w malarstwie i rzeźbie i to właśnie te formy sztuki wpłynęły na tworzenie biżuterii. Co ciekawe, wielu malarzy i rzeźbiarzy stawiało swoje pierwsze kroki w zakładach złotniczych, by nauczyć się precyzji i wyrazistości niewielkich linii. Zacieśniło to relacje między jubilerami a innymi artystami i prawdopodobnie wyjaśnia doskonałą reprezentację akcesoriów w malarstwie.
Renesansowi złotnicy byli niezwykle innowacyjni w tworzeniu biżuterii ze złota i vermeilu, czyli grubo złoconego srebra. Do produkcji pięknych dzieł wykorzystywano mieszaninę różnych technik metaloplastycznych, a także emaliowanie, filigran i grawerunek. Techniki te opanowano, opierając się na starożytnych tradycjach i dodając do nich współczesne materiały i narzędzia.
Dominujący styl biżuterii renesansowej składał się z masywnych, kolorowych zestawów kamieni misternie oprawionych w złoto. Od biżuterii antycznej różniły się widocznym wykorzystaniem fasetowania. Co ciekawe, kamienie nie stanowiły głównego punktu biżuterii, ale jedynie dodatek do pięknie ukształtowanych metali szlachetnych.
W miarę rozwoju biżuterii renesansowej od XIV do XVII wieku style się zmieniały. Wzornictwo było coraz bardziej bogate, ale i regularne. W motywach częściej pojawiały się zwierzęta, takie jak pelikany, papugi i inne ptaki, a także motyle. Liście egzotycznych roślin także były popularne. Postaci religijne natomiast zastąpiono potworami morskimi, statkami i syrenami.
Materiały w biżuterii renesansu
Podczas swych podróży Vasco Da Gama odkrył bezpośrednią drogę morską do Indii. Trasa ta umożliwiła europejskim kupcom pozyskiwanie indyjskich klejnotów, co sprawiło duży wzrost dostępności diamentów w Europie. Lizbona zastąpiła Wenecję jako ośrodek handlu azjatyckimi klejnotami, tam też znajdowało się centrum cięcia diamentów. Oprócz nich popularnością cieszyły się kolorowe kamienie ozdobne, szczególnie szafiry, rubiny i szmaragdy. Oczywiście najcenniejszymi materiałami były metale szlachetne, czyli złoto i srebro.
Rozwój technologii przyniósł też rozkwit produkcji imitacji drogocennych kamieni. Powszechną praktyką było fałszowanie kamieni ze szkła, ich foliowanie i produkcja dubletów. Na rynku pojawiły się diamenty ze szkła, kryształu górskiego i bezbarwnej cyrkonii. Próbowano też podrabiać perły, jednakże ten proceder był wybitnie surowo karany, przez co mniej popularny.
Biżuteria renesansu — rodzaje
Wisiorki
Broszki zastąpiono wisiorkami, które najczęściej noszono na długich łańcuszkach. Nie zawsze były one zakładane na szyję, niekiedy przytwierdzano je do sukni, albo noszono na pasie. Zawieszki były perfekcyjnie rzeźbione zarówno z przodu, jak i z tyłu. Początkowo przedstawiały sceny biblijne i monogramy, później tworzono też mityczne i prawdziwe zwierzęta. Co więcej, często sięgano po wisiorki z inicjałami ukochanych wygrawerowanymi na klejnotach.
Pierścionki
Wśród kobiet popularne było noszenie pierścionków na wszystkich palcach, a nawet na każdym stawie palca. Niemal wszystkie pierścienie były bogato zdobione. Co więcej, w części z nich ukrywano perfumowane materiały, aby eliminować nieprzyjemne zapachy. Pierścionki zaręczynowe posiadały zarówno panie, jak i panowie. Mężczyźni nosili je na łańcuszkach zawieszonych na szyi. Panny młode nosiły pierścionki zaręczynowe na palcach, najczęściej były to pierścionki z pojedynczym rubinem.
Pierścionki przerabiano też na zegary słoneczne, kompasy, a nawet zwykłe zegarki. Stanowiły więc nie tylko element dekoracyjny, ale i funkcjonalny. Sygnety często służyły do podpisywania dokumentów, skutkiem czego były dość popularne wśród szlachty i burżuazji.
Kolczyki
Średniowieczne kolczyki były mało istotne, gdyż kobiety często miały uszy zasłonięte włosami. W renesansie rozpoczęła się moda na kolczyki. Kształty przypominające gruszki i krople wody były najpopularniejsze. Często były to proste perły. Kolczyki zawiązywano dookoła ucha lub wkładano w przekłute ucho. Popularnością cieszyły się także kolczyki ze stworzeniami morskimi lub wysadzane klejnotami litery. Na przełomie XVI i XVII wieku zaczęto wykorzystywać geometryczne wzory i wydłużać kolczyki.
Ozdoby na głowę
Ozdoby głowy i włosów były bardzo popularne wśród kobiet. Plecione włosy ozdabiano pasmami pereł i kamieni ozdobnych. Dekoracje przypominające wisiorki z drobnych kamieni umieszczano we włosach. Noszono też opaski na czole lub włosach z kamieniem przeplecionym przez rzemień.
Biżuteria renesansu na obrazach
Obserwując renesansowe portrety, wiele możemy nauczyć się o biżuterii renesansowej. Widać na nich ewidentne różnice między Anglią za panowania Henryka XVIII a tą za rządów królowej Elżbiety. Henryk występuje w bogato zdobionym kapeluszu i ciężkim naszyjniku wysadzanym klejnotami i zwieńczonym krzyżem. Na jego dłoni widać pierścionek z fasetowanym kamieniem. Inni arystokraci też najczęściej sięgają po wisiory, zdobione łańcuszki i liczne pierścionki. U Elżbiety natomiast widać zmianę w ubiorze i akcesoriach. Biżuteria zdaje się bardziej wyszukana, a naszyjniki zwisają na zakrytych suknią dekoltach.
Wśród francuskich postaci z obrazów widzimy bardziej powściągliwe podejście do akcesoriów. Wciąż są one bogato zdobione i wykonane z najszlachetniejszych materiałów. W porównaniu jednak do dodatków Henryka są znacznie delikatniejsze, mniej masywne. Pamiętać też należy, że nie tylko biżuteria była elementem zdobiącym. Kamienie, złote guziki i kaboszony naszywano bezpośrednio na sukniach, płaszczach i czapkach, dzięki temu nie trzeba było dobierać kolejnych dodatków.
Spodobała Ci się lektura? Sprawdź, czy kolejne posty też trafią w Twój gust!
Dodaj komentarz