Biżuteria wiktoriańska – era rozkwitu biżuterii w czasie rządów jednej królowej

Epoka wiktoriańska obejmuje czas, w którym w Wielkiej Brytanii panowała królowa Wiktoria Hanowerska, co miało miejsce w latach 1837-1901. To czas, w którym nastąpiła rewolucja przemysłowa, a Wielka Brytania była niezwykle potężnym imperium. Był to okres rozkwitu rzemiosła i zdobnictwa, nastąpiło to dzięki szybkiemu rozwojowi technologii i bogactwom spływającym do Brytanii. Wraz ze wzrostem dostępności do surowców wzrosła też popularność biżuterii i przestała ona być dostępna jedynie dla bogatej arystokracji. 

Królowa Wiktoria podobno była bardzo zainteresowana modą i ozdobami. Charakteryzować miała się perfekcyjnym gustem i miłością do pięknej biżuterii. W ciągu ponad sześćdziesięcioletniego panowania wydarzenia z życia osobistego monarchini kształtowały zmienny charakter mody i zdobnictwa. Nawiązując do życia królowej oraz sposobu ubioru i noszenia biżuterii podzielono erę wiktoriańską na trzy okresy: romantyczny, wielki i estetyczny. Reprezentują one zarówno stany emocjonalne, jak i te związane z religią.

Biżuteria Wiktoriańska – Okres romantyczny- odzwierciedlenie najszczęśliwszych lat Wiktorii

Obejmował lata 1837- 1861 i był to czas radości i rozkwitu młodej królowej. Symbolizował miłość monarchini do księcia Alberta i jej dzieci urodzonych w tym czasie. Jednym ważniejszych okazów z tego okresu jest pierścionek zaręczynowy, który książę podarował Wiktorii. Przedstawia złotego węża, z osadzonymi szmaragdami zamiast oczu, wąż ten zjada swój ogon, dzięki czemu stwarza pełne koło. Podobno jest to pierwszy pierścionek ery wiktoriańskiej, wąż symbolizować miał wieczną miłość Alberta i stał się popularnym symbolem wierności i trwałości uczuć w następnych latach.

Ten token miłości zapoczątkował nowy trend symbolizmu w romantycznej biżuterii, a oryginalne projekty sprawiły, że do dziś biżuteria ta jest niezwykle cenna i kolekcjonowana na całym świecie. Biżuteria tego okresu jest bogato zdobiona, kobieca i delikatna. Górują tu motywy kwiatów, ptaszków, serc i łuków, a także wcześniej wspomniane węże, które można było zobaczyć na naszyjnikach, broszkach i innej biżuterii. Ta subtelna biżuteria była często tworzona z pereł, korala i turkusów.

Naszyjniki Regard – najbardziej popularne z biżuterii Wiktoriańskiej

Niezwykle popularne były też pierścionki i naszyjniki REGARD, które miały symbolizować oddanie i szacunek. Był to skrót od pierwszych liter angielskich nazw kamieni szlachetnych, które wchodziły w skład ozdoby: R- ruby, E- emerald, G- garnet, A- amethyst, R- ruby, D- diamond. Co oznacza, że w erze wiktoriańskiej często tworzono biżuterię z dwoma rubinami, szmaragdem, granatem, ametystem i diamentem. Układane były w liniach, ale często też aranżowano je tak, by wyglądały, jak kwiat, w którym każdy kamień tworzył oddzielny płatek.

Innym popularnym (nie tylko w czasach wiktoriańskich) motywem w pierścionkach były dłonie łączące się na kamieniu osadzonym centralnie. Wykonywano je często z kości słoniowej i złota, a także z kamieni szlachetnych i ozdobnych. Nie są one ekskluzywnie kojarzone z erą wiktoriańską, ale stanowiły w tym okresie istotny symbol przyjaźni.

Wielkie bransoletki, broszki, kamee i zamykane wisiorki to również klasyczni przedstawiciele okresu romantyzmu w wiktoriańskiej Anglii. Były one zdobione amorkami, z serduszkami i łukami, albo podobiznami ukochanych osób. W wisiorkach bardzo często zamykany był pukiel włosów bliskich. Popularne było też zdobienie z użyciem emalii. To, co jest istotne w tych czasach, to ilość noszonej biżuterii. Wiele kobiet w tych czasach po raz pierwszy weszło w posiadanie biżuterii, w związku z obniżeniem kosztów jej produkcji, z czego bardzo chętnie korzystały i obwieszały się biżuterią od stóp do głów.

Wielki okres – czas ciężkiej biżuterii żałobnej 

W 1861 roku królowa Wiktoria pogrążyła się w żałobie po śmierci męża. Jej smutek odzwierciedlony został w trendach jubilerskich. Między 1861 a 1880 rokiem biżuteria stała się ciemna i melancholijna. Przykładem może być Devonshire Parure. Żałoba królowej zainspirowała jubilerów to wykorzystania nowych materiałów, takich jak skamieniały węgiel i onyks, których głęboka barwa idealnie pasowała do mody na czerń. Popularnym zestawem były granaty o głębokiej barwie łączone z czarną emalią. Używano też wielu pereł, które przypominać miały łzy królowej płaczącej po utracie ukochanego. Popularnością cieszyła się biżuteria do włosów.

W tym okresie podróże i eksploracja starożytnych ruin przyczyniły się do rozwoju rzemiosła. Brytyjska ekspansja i bogactwo oznaczały napływ kamieni i metali szlachetnych do królestwa. Wśród nich znajdziemy niebieskie szafiry z Montany, diamenty z Afryki północnej czy opale z Australii. Znalezione w Kalifornii żyły złota dały jubilerom sporo materiału potrzebnego do pracy. W tym czasie inspirowano się twórczością Etrusków, starożytnych Egipcjan i mistrzów Renesansu. Zamorskie podboje umożliwiły wykorzystanie zdobytych skarbów i wzorowanie biżuterii na starożytnych klejnotach.

Okres estetyczny w biżuterii wiktoriańskiej- frywolność i lekkość po czasach rozpaczy

Mniej więcej w 1880 roku królowa gotowa była z nadzieją patrzeć w przyszłość. Lata ciemności zarówno w nastroju, jak i ubiorze zaczęły ustępować jaśniejszym trendom. Dodatkową zmianą było odwrócenie się od manufaktury i powrót do doceniania rzeczy robionych ręcznie, co razem stworzyło fundamenty okresu estetycznego. 

Biżuteria w ostatnich dwudziestu latach panowania Wiktorii znacząco różniła się od wcześniejszej mody. Biżuteria stała się mniejsza, lżejsza i delikatniejsza. Oczywiście kobiety nadal zakładały na siebie mnóstwo biżuterii, jednak była ona subtelniejsza i bardziej wyszukana. Kamieni szlachetnych zaczęto używać ze względu na ich naturalne piękno, a nie ich cenę. Dzięki czemu w ostatnim okresie ery wiktoriańskiej popularne były kamienie ozdobne takie jak ametysty i opale, stojące obok szlachetnych diamentów. Ideologia ta niezwykle się rozprzestrzeniła i stanowiła podwaliny dla biżuterii nurtu art nouveau. Dodatkowo ozdoby niemalże zniknęły z dnia codziennego i zarezerwowane były na porę wieczorową. W związku z rosnącymi prawami i możliwościami kobiet biżuteria musiała być wygodniejsza w noszeniu, aby dopasować się do niezależnego życia pań. 

Biżuteria wiktoriańska z elementami sportowymi.

Nową modę stanowiły akcesoria z akcentami sportowymi. Kobiety zyskały możliwość obserwowania zmagań sportowych, co natychmiast przełożyło się na akcenty sportowe w biżuterii. Modę na biżuterię związaną z jeździectwem promował syn królowej, Edward. Była ona subtelniejsza i lepiej pasowała do odmienionego stylu życia kobiet. Wisiorki z wygrawerowanym słowem “Mizpah” to kolejny hit późnej ery wiktoriańskiej, słowo to w hebrajskim ma oznaczać, że Bóg czuwa nad osobą, która nosi naszyjnik. Był to popularny prezent między dwójką bliskich sobie osób na dowód sympatii. 

Nie tylko Edward był nową wpływową osobą w świecie brytyjskiej mody. Jego żona Aleksandra miała ogromny wpływ na trendy i wylansowała znany do dziś wiktoriański choker. Jednakże to królowa z jej diamentowym naszyjnikiem ze srebra zapewniła tej modzie stałe miejsce w historii. 

Biżuteria w epoce wiktoriańskiej wiele się zmieniła. Z romantycznych i dziewczęcych pierścionków, poprzez ciężkie obwieszanie się złotem i czernią do skomplikowanej, bogato zdobionej, lecz lżejszej biżuterii. Prawdopodobnie nie ma takiej ery w historii czy modzie, która byłaby uzależniona aż tak bardzo od jednej osoby. Wiktoria nie tylko była jedną z najdłużej panujących osób na świecie, lecz miała niesamowity wpływ na rozkwit sztuki w jej imperium. Biżuteria wiktoriańska do dziś inspiruje wielu artystów, kusi kolekcjonerów i zachwyca wszystkich, którzy mieli okazję cieszyć nią oczy.