Grawerowanie – czy każdy może się go nauczyć?
Grawerowanie jest zaskakująco starą sztuką zdobniczą. Dziś kojarzy się głównie z napisami wykonywanymi w wyrobach złotniczych. Zapominamy często, że grawerowanie dotyczy różnych powierzchni płaskich, nie tylko metalowych. Wliczamy w to szkło, kamienie, polimery, muszle, drewno a nawet skórę! Grawerowania może nauczyć się każdy, kto dysponuje czasem, ochotą i sporą dawką cierpliwości. Zapraszam Cię więc w podróż po świecie grawerunku.
Grawerowanie – czym dokładnie jest?
Grawerowanie definiowane jest jako wykonywanie wgłębień o różnych głębokościach, na różnych powierzchniach. W ten sposób można stworzyć rozmaite wzory, czy napisy. Obecnie jest to proces zautomatyzowany, co znacznie ułatwia i przyspiesza pracę grawera. Co więcej, grawerstwo uważa się na rzemiosło równe rytowaniu klasycznemu i laserowemu, a także trawieniu kwasami. Obecnie samo grawerstwo jest zajęciem niszowym. Często zautomatyzowane procesy przemysłowe, nie potrzebują mistrzów tej dziedziny. Dodatkowo większość osób zajmujących się grawerunkiem łączy to z innym rzemiosłem. Najpopularniejsze jest wyrabianie przedmiotów szklanych i metalowych, takich jak biżuteria i ozdoby domu.
Historia grawerowania
Pierwszy dowód na to, że ludzie grawerują wzory, stanowi muszla sprzed około 500 000 lat! Pochodzi ona z indonezyjskiej wyspy Jawa, gdzie odkryto pierwszych przedstawicieli gatunku Homo erectus (człowiek wyprostowany). Kolejnym przypadkiem były grawerowane strusie jaja, wykorzystywane jako pojemniki na wodę w Południowej Afryce. Pochodzą one z około 60 000 r.p.n.e. Później grawerowano kości wszelkich zwierząt, a także ściany jaskiń, co dziś ma ogromne znaczenie dla archeologów i antropologów.
W starożytności z powodzeniem grawerowano kamienie szlachetne, szczególnie te osadzane w biżuterii. Metale grawerowane były niezwykle rzadko. Wzory na złocie, czy srebrze zazwyczaj otrzymywano poprzez toczenie, lub odlewanie ich w formie. W pierwszym wieku naszej ery pojawiło się grawerowanie szkła, zwykle przy użyciu koła. W ten sposób tworzono dekoracyjne sceny i postaci na szklanych powierzchniach. Co ciekawe, w starożytności grawerem zajmował się osobny artysta. Jeden rzemieślnik wytwarzał naczynia, a drugi je dekorował.
W średniowieczu odkryto nowe zastosowanie grawerunków- druk. Grawerowane ryciny służyły jako matryce do odbijania obrazków. W XVI wieku grawerowanie straciło pozycję pod wpływem rosnącej popularności wytrawiania. Jednakże przed erą fotografii grawerowanie było najlepszą formą reprodukcji sztuki, na przykład malarstwa. Później odeszło nieco w zapomnienie, aby przeżyć renesans w XX wieku. Wraz z wynalezieniem pneumatycznych systemów ręcznego grawerowania sztuka ta stała się bardziej przystępna i popularna.
Co grawerowanie ma wspólnego z muzyką?
Pierwsza muzyka z grawerowanych płyt pochodzi już z 1446 roku! Większość grawerowanych płyt powstała między 1700, a 1860 rokiem. Do końca XX wieku większość drukowanej muzyki była tworzona poprzez reprodukcję wzorcowych płyt grawerowanych poprzez litografię offsetową. Wiele informacji dotyczących tej sztuki przepadło bezpowrotnie. Pierwszym powodem do tego jest kształcenie grawerów poprzez lata praktyk, nie powstały więc poradniki, czy podręczniki grawerowania płyt. Drugi powód to bombardowanie Lipska w 1944 roku. Miasto to było siedzibą większości firm zajmującym się produkcją płyt. Szacuje się, że bombardowanie zniszczyło połowę grawerowanych płyt na świecie. Do dziś zachowało się kilka, może kilkanaście zestawów narzędzi do tworzenia tych niezwykłych płyt.
Grawerowanie dla początkujących
Grawerowanie to z pewnością jedna z najbardziej wymagających technik zdobniczych. Wymaga nie tylko cierpliwości, ale i pewnych zdolności manualnych i przede wszystkim stabilnych dłoni. Co więcej, niezbędna jest wytrwałość, gdyż niezwykle rzadko nasze umiejętności spełniają oczekiwania.
Co jest potrzebne?
Przede wszystkim jest Ci potrzebne samo urządzenie. Grawerka może być osobnym bytem, jednakże internet pęka w szwach od urządzeń wielofunkcyjnych. Prawdopodobnie sprawdzi się nawet frezarka do paznokci z odpowiednimi końcówkami. Narzędzie dostosuj do swoich potrzeb. Jeżeli nie wiesz, czy grawerowanie jest dla Ciebie, lepiej nie inwestuj w drogi sprzęt na start.
Akcesoria do grawerowania
Istnieją trzy podstawowe rodzaje akcesoriów grawerskich. Pierwsze z nich to frezy szybkotnące. Są one doskonałym wyborem do grawerowania miękkich materiałów takich jak skóra i drewno. Co więcej, frezy szybkotnące nadają się nie tylko do grawerowania, ale i do formowania i wiercenia. Frezy grawerskie są perfekcyjne do prac szczegółowych. Dobrze sprawdzą się w pracy z drewnem, plastikiem, czy miękkim metalem takim jak mosiądz. Frezy diamentowe to najlepszy wybór do dokładnych i delikatnych prac w najtrwalszych materiałach.
Przystawki i dodatki
Tych dodatkowych akcesoriów jest całe mnóstwo. To jakie wybierzesz, zależy już wyłącznie od tego, jakie będą twoje potrzeby. Na początek możesz z nich zrezygnować lub postawić na dodatek uniwersalny. To wszechstronnych gadżetów należą uchwyty do prac precyzyjnych, które z pewnością ułatwią Ci pracę na starcie.
Materiał do grawerowania
Nowicjuszom poleca się wybranie miękkich materiałów. Warto zacząć od drewna, skóry czy mosiądzu. W ten sposób dasz sobie czas na oswojenie się z narzędziem i wypracujesz schematy ruchów. Warto też zwrócić uwagę na kształt powierzchni. Na początek dobrze jest wybrać powierzchnie płaskie. Dzięki temu nie będziesz musiała przejmować się kątami, czy ciągłym przestawianiem przedmiotu, czy narzędzi.
Jak zacząć?
Ja przede wszystkim poszukałbym swojego mistrza. Jestem typem człowieka, który znacznie lepiej uczy się poprzez interakcję z innymi ludźmi. Jeżeli działasz podobnie, to może warto poszukać kursu grawerowania, albo zapytać lokalnego złotnika, czy nie udzieliłby Ci kilku porad, a może nawet lekcji. Oczywiście nie wszystkim jest to potrzebne. Dla osób, które wolą uczyć się kompletnie same, doskonałym wyjściem będzie poszukanie tutoriali na YouTubie. Serwis ten oferuje darmowe szkolenia z każdej dziedziny życia, warto więc doszkolić się za darmo!
Najpierw przygotuj siebie
Przede wszystkim zadbaj o swoje bezpieczeństwo! Dłonie ochroń rękawicami. Przydadzą się te skórzane, które będą trwałe i z pewnością ochronią Cię przed zacięciami. Obowiązkowe są też okulary, które zabezpieczą twoje oczy przed pyłem metalicznym, czy szklanym. Co więcej, poleca się noszenie maski przeciwpyłowej, wszak wszyscy wiemy, że wdychanie drobin metalu zdrowiu nie służy. Co ważne, z uwagi na bezpieczeństwo, odradza się grawerowanie na jakichkolwiek materiałach zardzewiałych.
Uszykuj swoje materiały
Upewnij się, że twój materiał jest czysty i suchy. Wszelkie ślady smaru, płynu do mycia czy zwykły brud muszą zniknąć. Jeżeli chcesz grawerować w drewnie, musi być ono w stanie surowym. Jeżeli było ono wcześniej malowane, to zacznij od szlifowania i wytarcia go mokrą szmatką. Kiedy Twoja powierzchnia będzie czysta i sucha możesz zacząć swoją pracę.
Wykorzystaj szablon
Oczywiście ten krok nie jest obowiązkowy, jednakże początkujący rzemieślnicy mogą stanowczo skorzystać na użyciu szablonu. Na kalce narysuj, odrysuj lub wydrukuj upragniony wzór. Następnie przenieś go na powierzchnię, którą chcesz grawerować. Jeżeli jest ona przezroczysta (jak szkło, czy pleksa) to twoje zadanie będzie znacznie łatwiejsze. Ułóż i porządnie przyklej kalkę pod szkłem, w ten sposób będziesz mieć szablon, który nie zetrze się pod wpływem twojej pracy.
Porady praktyczne
Zawsze patrz z góry, pod kątem prostym. Kręcenie głową zmieni twoją perspektywę, co niestety zwiększy szansę pochylenia, lub zakrzywienia twojej linii. Co więcej, podczas grawerowania trzymaj swoje narzędzie tak, jak trzymasz ołówek, czy długopis. W ten sposób Twoja dłoń będzie wykonywać naturalne ruchy. Najważniejszą jednak wskazówką jest zachowanie wiary w siebie. Grawerowanie to trudna i mozolna sztuka. Opanowanie jej przychodzi z czasem i praktyką, a potem to już czysta frajda!
Grawerowanie laserowe
Lasery grawerskie dzielimy na dwie grupy, ze względu na źródło promieniowania. W pierwszej czynnikiem promieniującym jest ciało stałe. Takie maszyny służą głównie do znakowania metali. Głowica takich urządzeń pozostaje nieruchoma, podczas gdy wiązka lasera ukierunkowywana jest za pomocą układu luster. Najczęściej takie maszyny wykorzystuje się w przemyśle, na przykład do grawerowania kodów kreskowych.
Drugim typem są urządzenia, w których promieniotwórcza jest mieszanka gazowa. Najpopularniejsze są lasery oparte na dwutlenku węgla. Wytwarzana przez nie wiązka umożliwia grawerowanie na szerokiej gamie materiałów, z wyłączeniem metali. Głowica tych maszyn jest ruchoma, a wiązka laserowa emitowana jest pod kątem prostym. Takie urządzenia wykorzystywane są zarówno w sektorze przemysłowym, jak i w usługach.
Odkrywaj kolejne zakamarki świata biżuterii z manzuko.com:
Sukces Kobiety
Jaką grawerkę najlepiej wybrać na początek? Zastanawiam się, czy one szybko się „zużywają” (lub może na początku jest możliwość, że będzie źle użytkowana przy nauce i to spowoduje jej uszkodzenia), czy lepiej już na samym początku przygody zainwestować w coś lepszego?
Grawer z Dolnośląskiego
Po co na zdjęciu pokazujesz rylce skoro ich nie używasz i nie wymienisz ich nawet jako podstawowych narzędzi do grawerowania? Jak chcesz to zapraszam na naukę prawdziwego grawerowania do mnie.
Elżbieta
Gościu, po co tyle jadu od razu?
Może sam napisz artykuł , bo mądrzyć to się każdy potrafi, a robić nie ma komu.
smok_wawelski
No cóż – tu nie ma jadu. Tylko niektórym się wydaje że rzucą rylce obok kawałka blachy, poogladaja YT i już będą Panem Czesławem Słania.
Niestety żeby powiedzieć umiem co nieco grawerować – to tak minimum ze 2-3 lata rylca w ręce
Grawer
Fascynujący artykuł! Właściwie ukazuje, jak grawerowanie – choć może wydawać się skomplikowane dla początkujących – jest umiejętnością, którą każdy może opanować z odpowiednim zaangażowaniem i praktyką. Oczywiście, każda nowa umiejętność wymaga czasu i cierpliwości, a grawerowanie nie jest tu wyjątkiem.
Jednak co jest ciekawe, jak pokazuje ten wpis, to fakt, że dzisiejsze technologie, takie jak grawerowanie laserowe, ułatwiają naukę tego rzemiosła. Technika ta nie tylko pozwala na osiągnięcie niesamowitej precyzji, ale również minimalizuje ryzyko błędów, które są nieuniknione podczas grawerowania ręcznego.