Metaloplastyka — jak zacząć i co jest potrzebne
Metaloplastyka to sztuka obejmująca wyrób artystycznych przedmiotów z metalu. Jest to rzemiosło, które trudniej uprawiać w domu niż sutasz czy makramę. Na ogół wymaga zainwestowania więcej czasu i pieniędzy w urządzenie warsztatu i opanowanie podstaw. Dlatego też jest to dość rzadkie hobby. Najczęściej osoby, które zajmują się metaloplastyką, traktują to rzemiosło poważniej. Jeżeli ciekawi Cię historia lub podstawy metaloplastyki to zapraszam do lektury.
Metaloplastyka — co to jest
Metaloplastyka jest dziedziną opisującą tworzenie dekoracji i artystycznych przedmiotów z użyciem metalu. Jej produktami mogą być przedmioty codziennego użytku takie jak lampy, świeczniki, popielniczki, szyldy i ogrodzenia. Do wyrobów metaloplastycznych zaliczymy też tradycyjne dekoracje, czyli rzeźby, płaskorzeźby i oczywiście biżuterię. Co ciekawe, niektóre definicje uważają metaloplastykę za sztukę obrabiania metali na zimno, co możemy nazwać też ślusarstwem artystycznym. Jednakże w szerszym pojęciu metaloplastyka obejmuje gorącą obróbkę metalu, w tym jubilerstwo, kowalstwo artystyczne i wiele innych odłamów znanych od setek lat. Należy do nich kucie, wyginanie, cięcie, prostowanie, wytłaczanie, wyklepywanie, piłowanie, wiercenie, lutowanie, kowalstwo, ślusarstwo i odlewnictwo.
Historia metaloplastyki
Metaloplastyka to termin, którego używamy głównie współcześnie. Jednakże techniki, które możemy wliczyć w metaloplastykę rozwijane są od prehistorii. Do pierwszych ozdób wykonanych takimi technikami zaliczymy bransolety, klamry i szpile z brązu, noże i naczynia sakralne. Ważnym krokiem było wynalezienie procesu topienia żelaza i jego późniejszej obróbki. Pozwoliło to na rozwój zdobnictwa, w tym stampingu i grawerunku.
W starożytności popularne było kucie na zimno, a także odlewnictwo. Grecy znali spawanie, grawerowanie i łączenie metali z kamieniami ozdobnymi. W antycznym Rzymie na specjalną uwagę zasługiwały lustra, puchary i fragmenty garderoby wykonane z metali. W starożytnym Egipcie do metaloplastyki wykorzystywano brąz, ale też miedź, złoto i srebro. Wyroby miedziane obrabiane były młotkami i charakteryzują sztukę etruską.
W średniowieczu modne były techniki, które przywędrowały z Azji do Europy, na przykład inkrustowanie metalami szlachetnymi. Wielki rozwój zaobserwowano przede wszystkim w sztuce sakralnej. Dodatkowo kowalstwo architektoniczne rozwinęło skrzydła i tworzono przepiękne kraty, okucia drzwi, balkony i balustrady, a także szyldy.
Jak zacząć tworzyć biżuterię
Każdy, kto chce tworzyć biżuterię z surowego metalu, najpierw musi zainwestować w podstawowe narzędzia. Warto też poszukać podstawowego kursu, aby nauczyć się nie tylko posługiwania narzędziami, ale przede wszystkim zasad bezpieczeństwa. Początkowo lista potrzebnych narzędzi może nieco przestraszyć. Pamiętaj jednak, że będziesz z nich korzystać przez wiele lat. Warto też zainwestować w skrzynkę lub szafkę, w której będziesz przechowywać swoje metaloplastyczne sprzęty w uporządkowany sposób.
Narzędzia
Drewniany klin
Drewniany klin nazywany bywa sztycą, fajnagielem lub jaskółką. Montuje się go do stołu jubilerskiego i właśnie na nim szlifuje się i piłuje biżuterię. Oznacza to, że klin powinien być porządnie przytwierdzony do stołu, a jego wycięcie ma pozwolić na unieruchomienie pierścionka zarówno w pionie, jak i w poziomie. Taki klin możesz kupić gotowy lub wykonać własnoręcznie z kawałka drewna i dopasować dokładnie do swoich potrzeb.
Piła jubilerska i brzeszczoty
Piła jubilerska i różne rodzaje brzeszczotów to prawdopodobnie oczywistość w ręcznej obróbce surowych materiałów. Rozmiary brzeszczotów wahają się od 8/0 do 8. Na start polecane są brzeszczoty 3/0. Są dość uniwersalne i powinny nadać się do większości projektów nowicjuszki. Wraz z rozwojem swoich umiejętności i zmianą potrzeb możesz stopniowo zwiększać swoją kolekcję brzeszczotów do pił. Im mniejsze (bliższe 8/0), tym bardziej precyzyjne, a im bliższe 8, tym grubsze i nadające się do mało dokładnych cięć.
Pamiętaj, aby zaopatrzyć się w wosk pszczeli lub smar do brzeszczotów w twojej pile. Powinny być dostępne u większości sprzedawców sprzętu jubilerskiego.
Zestaw szczypiec
Szczypce to bardzo uniwersalne narzędzia przydatne w większości technik rękodzielniczych. Przydadzą Ci się szczypce z okrągłymi końcówkami, z ostrzem do cięcia drutu i tak zwane krokodylki. Mają one mnóstwo zastosowań i według mnie są podstawą każdej pracowni biżuteryjnej, nie tylko tej metaloplastycznej. Na naszym sklepie internetowym znajdziesz gotowe zestawy tych trzech narzędzi.
Pilniki
Duży pilnik ręczny przyda Ci się do piłowania ostrych krawędzi blach. Natomiast zestaw igłowych pilników jubilerskich to set dokładnych narzędzi. Oczywiście one również spiłują ostre krawędzie, ale nadają się do delikatnej, precyzyjnej pracy. Dzięki ich niewielkiemu rozmiarowi łatwiej jest uzyskać kontrolę nad piłowanym obszarem. Mają one mnóstwo kształtów od kwadratów, przed okręgi do zupełnie płaskich. Warto jest zaopatrzyć się w komplet takich pilników i wygodnie dobierać je do swoich potrzeb.
Materiały lutownicze
Przydadzą Ci się trzy rodzaje lutu: miękki, średni i twardy. Dostępne są w drutach i arkuszach. Większość twórców biżuterii preferuje arkusze, gdyż w ten sposób możesz dociąć lut do własnych potrzeb. Kolejnym potrzebnym elementem jest topnik, który ułatwia przyklejanie lutu i zapobiega jego utlenianiu. Nakłada się go małym pędzlem, wystarczy kupić tani, malutki pędzelek. Bezwzględnie przyda się lutownica. Na koniec potrzebny będzie roztwór, który umożliwi Ci wyczyszczenie projektu. Zanim jednak przystąpisz do lutowania, upewnij się, że masz odpowiednio przygotowane stanowisko pracy.
Imadło i miara do pierścionków
Imadło może Ci posłużyć jako trzecia ręka. Przydaje się do trzymania twojej pracy podczas skręcania drutu, piłowania, lutowania i wielu innych czynności. Natomiast miara do pierścionków nie tylko może być tymczasowym stojakiem na twój pierścionek, ale też oczywiście umożliwi Ci odpowiednie dopasowanie rozmiaru projektu.
Młotek
Młotki wykorzystywane w metaloplastyce są różne. Używa się ich do rozpłaszczania blach metali, kształtowania projektu, a także wytwarzania wzorów. Warto sięgnąć po dość miękki młotek z jedną końcówką ze skóry. W ten sposób unikniesz tworzenia niepożądanych śladów w swoim projekcie.
Przydatne może być też szkło powiększające, szczególnie do szczegółowej pracy. Pamiętaj o odpowiednio dobranym oświetleniu w swojej pracowni. Osobiście zaopatrzyłabym się w rękawice ochronne, a także apteczkę. Niestety często początki pracy w warsztatach skutkują wieloma małymi skaleczeniami, oparzeniami i podobnymi urazami.
Surowce
Zakres materiałów wykorzystywanych w metaloplastyce ograniczony jest już w jej nazwie. Metale możemy podzielić na trzy kategorie. W pierwszej znajdą się tanie, popularne i ogólnodostępne stal i żelazo. W drugiej grupie umieścimy metale kolorowe i ich stupy. W tej kategorii znajduje się cyna, cynk, miedź, brąz, mosiądz i aluminium. Trzecia grupa to metale szlachetne, które wykorzystywane są do tworzenia biżuterii. Oczywiście zaliczamy do nich złoto, srebro i platynę. Naturalnie w metaloplastyce możemy sięgać po niemetaliczne dodatki. Projekty uzupełniane są farbami, lakierami, szkłem, a także kamieniami szlachetnymi i ozdobnymi.
Zadowolona z lektury? Zobacz czy te posty też Ci się spodobają!
Agnieszka
Sprostowanie do artykułu. Topnik używany do lutowania nie służy ani do przyklejania lutu i nie podaje sie go po to, by zapobiec jego utlenianiu. Topnik podaje się by zabezpieczyć przed utlenianiem lutowane metale a nie lut. Topnik ułatwia też „płynięcie lutu”. Podczas podgrzewania metalu na jeho powierzchni tworzą się tlenki metali, które utrudniają proces lutowania. Topnika używa się po to, by do tego procesu nie doszło.
A w kwestii sprzętów potrzebnych do uprawiania tego hobby. Palnik!!! Na co mi materiały do lutowanua kiedy nie mam palnika? Lutownica nadaje sie tylko o wyłącznie do lutowania lutami miękkimi (np. Technika tworzenia witraży- technika Tiffany). Z drobnych sprzętów przyda się też suwmiarka, zestaw pęset i szczypiec, płytka /stanowisko do lutowania, kwas do wykwaszania itd. Z wiekszych urządzeń to szlifierka i polerka albo chociaż urzadzenie wielofunkcyjne typu Proxob czy Dremel.
Pozdrawiam