Chalcedon – nieznana nazwa, znanych kamieni
Chalcedon to nazwa, którą sama słyszałam wielokrotnie. Prawdopodobnie pisząc dla Ciebie posty o kamieniach szlachetnych i ozdobnych, wielokrotnie natknęłam się na tę nazwę, jednakże sama nie jestem pewna, czym jest chalcedon. Ten post wyjaśni nam wszystkim, co skrywa ta tajemnicza nazwa kamienia, jak on wygląda i czy nada się do biżuterii.
Odmiany chalcedonu
Chalcedon ma różne odmiany, które często traktujemy jak zupełnie odmienne minerały. Część z nich została już kompleksowo opisana na tym blogu, a część postów mamy jeszcze w planach. Jednakowoż uważam, że to dobry moment, by pokrótce opisać rodzaje chalcedonów i ich cechy charakterystyczne.
Agat
Agat to prawdopodobnie najczęściej spotykana odmiana chalcedonu. Ma on wiele podkategorii, do których niektórzy zaliczają odmiany takie jak onyks i sard. Agaty występują w niezliczonych wariacjach kolorystycznych, co sprawia, że chętnie sięgamy po nie w rękodzielnictwie. Odpowiednio oszlifowane i oprawione stanowią czystą radość dla oka.
Agat mszysty
Agat mszysty poniekąd zasługuje na specjalną uwagę. Nie ma on struktury warstw, przypominającej cebulę (i ogry!), ale wygląda bardziej jak ser pleśniowy lub mech. Podstawą kamienia zazwyczaj jest jasna, jednorodna i przezroczysta barwa, w której obserwujemy bogato rozgałęzione, zielone wtrącenia. Ich kolor wynika z zawartości chlorytu lub hornblendy. Niekiedy wtrącenia mają kolor czerwieni, a nawet rudego brązu. Wówczas powodują je tlenki żelaza.
Onyks
Onyks to elegancka, czarno-biała odmiana agatu, która często polerowana jest na wysoki połysk. Należy do twardszych odmian chalcedonu, które od setek lat wykorzystywane są w zdobnictwie. Oczywiście, onyksy również możemy podzielić na wszelakie kategorie w zależności od miejsca ich pochodzenia czy barw. Jednakże utarło się, że onyksem nazywamy czarne, lśniące kamienie o wciągającej głębi.
Karneol
Karneol to półprzezroczysty lub nieprzejrzysty czerwony kamień, którego szczegółowy opis przeczytasz na naszym blogu już w sierpniu tego roku. Wykazuje białoniebieską fluorescencję w ultrafiolecie. Wykorzystywany jest do tworzenia wszelakich ozdób, jednakże często podrabiany jest poprzez termiczną i chemiczną obróbkę agatów.
Chryzopraz
Przezroczysty, szmaragdowo-seledynowy minerał to odmiana chalcedonu z domieszką niklu. Co ciekawe, jego barwa może blaknąć pod wpływem ogrzewania albo nasłoneczniania. W przeszłości był chętnie wykorzystywany przez Egipcjan, Greków i Rzymian, którzy często łączyli chryzoprazy z lazurytami. Dziś wciąż cieszy się popularnością wśród jubilerów, choć obecnie występuje w towarzystwie diamentów lub cyrkonii. Najcenniejsze są gładkie, intensywnie zielone chryzoprazy, z których wykonuje się kaboszony.
Heliotrop
Podobna do plazmy odmiana chalcedonu. Ciemnozielone, niemal czarne tło kamienia stanowi doskonały kontrast dla czerwonych plamek tlenków żelaza. Jego nazwa pochodzi od greckich słów helios (słońce) i tropein (zmiana barwy). Prawdopodobnie ma to związek z powstawaniem czerwonych refleksów podczas obracania minerału w wodzie. Niekiedy heliotrop określany jest mianem krwawnika lub kamieniem świętego Stefana. Najczęściej wykonuje się z niego kaboszony i koraliki, które mogą kosztować bardzo dużo pieniędzy.
Inne
W przyrodzie znajdziemy też takie odmiany chalcedonu jak sard, plazma i damsonit. Są one jednak rzadkie i raczej niespotykane w biżuterii. Z mniej popularnych odmian tego minerału, najbardziej na uwagę zasługują prawdopodobnie plazmy. To zielone kamienie z nieregularnie rozmieszczonymi białymi lub żółtymi kropeczkami.
Sard natomiast spotkamy w taniej biżuterii, a także jako surowiec do wyrobu popielniczek, puzderek i opraw sztućców. Jest niemal nieprzejrzysty i zawiera dużo żelaza. Często znajdowany jest wspólnie z karneolem, a po ogrzaniu i nasyceniu roztworem cukru uzyskuje ciekawą, brunatną barwę.
O damsonitach wiemy prawdopodobnie najmniej, jednakże są one niezwykle atrakcyjnie. Ta pochodząca z Arizony odmiana chalcedonu przypomina wyglądem mleczne ametysty, przez co skupia na sobie uwagę kolekcjonerów.
Historia chalcedonu
Nazwa tego minerału wywodzi się od nazwy miasta Chalkedon położonego nad Bosforem. Materiał ten był używany do produkcji narzędzi, ozdób i amuletów. Pierwsze ślady użycia chalcedonu sięgają 32 tysiące lat wstecz do Australii Środkowej, gdzie odkryto wykonane z niego narzędzia.
W epoce brązu chalcedon był powszechnie wykorzystywany w rejonach śródziemnomorskich. W kreteńskim pałacu wykorzystywano chalcedonowe pieczęcie, co świadczy o wartości minerału w życiu codziennym. Podobne przedmioty z chalcedonu znaleziono też w Afganistanie. Kamień ten był przedmiotem handlu na szlakach środkowoazjatyckich. Z różnych jego odmian wykonywano kamee, pierścionki i koraliki. Zgodnie z tradycją napierśniki żydowskich arcykapłanów ozdobione były minimum trzema odmianami chalcedonu. Prawdopodobnie napierśnik Aarona zawiera takie chalcedony jak jaspis, chryzopraz i sardonyks, a przypuszczalnie również różne agaty.
W XIX wieku Idar-Oberstein stało się centrum przetwarzania chalcedonu na świecie. Większość ich agatów pochodziła z Ameryki Łacińskiej, głównie z Brazylii. Początkowo przemysł napędzany był z lokalnych złóż, których największe wydobycie miało miejsce w XV wieku. W późniejszych latach agaty stosowano jako balast statków, co umożliwiło tani transport. Dodatkowo tania siła robocza i zaawansowana znajomość chemii ułatwiała produkcję kolorowych, barwionych kamieni.
Właściwości fizyczne i chemiczne chalcedonu
Charakterystyczną cechą tego minerału jest wrażliwość na działanie temperatur. Dokładniej mówiąc: wysokie temperatury mogą spowodować zmianę żółtych i brązowych chalcedonów na czerwone. Chalcedon znajdziemy w różnych formacjach geologicznych od geod po konkrecje. Jest minerałem przeświecającym, a niekiedy przezroczystym. Stanowi składnik wielu innych skał, takich jak jaspisy i krzemienie. Co więcej, niekiedy chalcedony zawierają zanieczyszczenia różnymi pierwiastkami i minerałami, w wyniku czego powstają miki, chryzokole, hematyty i inne.
W skali Mohsa określa się je na 6,5 lub 7. Oznacza to, że jest to minerał stosunkowo trwały, lecz zdecydowanie zaliczamy go do surowców ozdobnych, nieszlachetnych. Chalcedon występuje praktycznie na całym świecie, dzięki czemu stanowi dość tani surowiec naturalny. Dodatkowo ciekawe inkrustacje mineralne sprawiają, że nie ma dwóch identycznych kamieni, a biżuteria z nich wykonana jest nie tylko piękna, ale i oryginalna.
Chalcedon w mistycyzmie
Każda z odmian tego minerału ma swoje wierzenia i mitologie. Jednakże wokół chalcedonu również powstały przekonania o jego uzdrawiających mocach. Niektórzy wierzą, że jest to kamień braterstwa, dobrej woli i pozytywnej energii. Według mistyków wzbudza poczucie życzliwości i hojności, a także harmonizuje ciało, umysł i duszę. Oprócz łagodzenia objawów melancholii ma tworzyć w nas otwartość i entuzjazm.
Do leczniczych właściwości przypisywanych tym minerałom zaliczamy obniżanie objawów demencji i starości. Co więcej, niektórzy sądzą, że noszenie chalcedonów wspomoże ich leczenie chorób narządu wzroku i woreczka żółciowego. Dodatkowo są osobnicy wierzący w zbawienne działanie chalcedonu w chorobach układu krwionośnego i samej krwi.
Jak dbać o chalcedon
Biżuteria z chalcedonu jest niezwykle łatwa w opiece i przechowywaniu. Do jej czyszczenia nie potrzebujesz specjalnych narzędzi, czy chemikaliów. Wystarczy miękka szczotka lub szmatka i ciepła woda. W razie potrzeby użyj łagodnego detergentu.
Przechowywanie biżuterii z chalcedonem podlega powszechnym zasadom przechowywania biżuterii. Idealnym rozwiązaniem byłoby izolowanie każdego dodatku w woreczku, czy przegródce. Pamiętaj o nienarażaniu biżuterii z chalcedonu na działanie skrajnych temperatur. Ogrzewanie w bardzo wysokich temperaturach może zmienić barwę twoich dodatków na czerwoną. Co więcej, wystawianie biżuterii na duże amplitudy temperatur znacząco zwiększa ryzyko jej pęknięcia.
Usatysfakcjonowana lekturą? Zobacz co jeszcze dla Ciebie mamy:
Zostaw komentarz