Akcesoria papieskie — regalia i biżuteria

Biżuteria papieska i regalia, to temat, który szczególną uwagę zyskał dzięki gali MET, która odbyła się kilka lat temu. Jej tematem były „Boskie ciała”, moda, która miała być inspirowana katolickimi tradycjami. Przez stulecia Kościół pozostawał jedną z najbogatszych instytucji na świecie. Nic dziwnego, że papieże, czyli zwierzchnicy Kościoła nierzadko strojeni byli w piękne kosztowności, które wyróżniały ich spośród zwykłego ludu.

Regalia i insygnia papieskie

Regalia papieża

Regaliami papieskimi nazywamy triregnum, czyli papieską tiarę, Pierścień rybaka i papieską ferulę. Dodatkowo mniej popularne regalia to: sedia gestatoria, czyli przenośny tron niesiony przez 12 lokajów, flabella — wielkie wachlarze wykonane ze strusich piór. W poprzednich dekadach zrezygnowano z używania tych przedmiotów, ale technicznie nadal zaliczymy je do regaliów.

Triregnum

Papieska tiara to korona, którą zwierzchnicy kościoła noszą od VIII wieku. Co ciekawe, ostatni raz noszona była w 1963 roku przez papieża Pawła VI. Zwyczaj nakazywał uroczyście przekazywać to nakrycie głowy nowym papieżom podczas papieskiej koronacji. Początkowo korona papieży miała kształt stożka, jednakże z czasem powiększano ją, aż w końcu przybrała wygląd potrójnej korony zwanej triregnum. Słynny Sulejman Wspaniały podobno zwykł nosić czteropoziomowe hełmy, aby podkreślić, że jego władza przewyższa papieską.

Warto zwrócić uwagę na tiarę papieża Bonifacego VIII, która nazywana bywa tiarą świętego Sylwestra. Ozdoba ta to dosyć długa, podwójna korona wysadzana mnóstwem klejnotów. Panujący w XIV wieku papież ubierany był niczym książę. W złotej tiarze umieszczono 48 rubinów, 72 szafiry, 45 szmaragdów i 66 pereł. Szczyt korony zdobił sporych rozmiarów rubin. W 1485 roku tiara skradziono z rzymskiego skarbca i słuch o niej zaginął.

Pierścień Rybaka

Pierścień Rybaka to symbol nawiązujący do historii św. Piotra. Do 1842 roku wykorzystywany był do pieczętowania oficjalnych dokumentów, które podpisywał papież. Nowy pierścień odlewa się dla każdego papieża na nowo, wokół płaskorzeźby przedstawiającej św. Piotra widnieje łacińskie imię papieża. Tradycyjnie podczas papieskiej koronacji pierścień wsuwany jest na serdeczny palec prawej ręki nowego papieża. Po jego śmierci kamerling niszczy pierścień młotkiem w obecności kardynałów. Co ciekawe, po abdykacji Benedykta XVI, nie zmiażdżono jego pierścienia. Zamiast tego na grawerunku umieszczono znak krzyża, co uniemożliwi fałszowanie dokumentów.

Ferula

Ferula to papieski pastorał zwieńczony krzyżem. Niegdyś był to symbol papieskiej władzy, która umożliwiała możliwość wymierzania kar i narzucania pokut. Nie jest to przedmiot o znaczeniu liturgicznym. Ferulę najczęściej możemy zobaczyć podczas oficjalnych uroczystości.

Insygnia papieskie

Insygnia to skrzyżowany złoty i srebrny klucz przewiązane czerwonym sznurkiem, które reprezentują klucze do Królestwa Niebieskiego. Srebrny klucz ma związywać papieża z Ziemią, a złoty z Niebem. Podstawowym symbolem są klucze umieszczone pod Triregnum. Emblemat ten wykorzystuje między innymi flaga Watykanu.

Warto wspomnieć też o umbraculum, co w łacinie oznacza mały parasol. Tradycyjnie papież chodził pod baldachimem, co uczyniło parasol kolejnym symbolem papiestwa i na przestrzeni dziejów zaczęto używać go w heraldyce papieskiej. Co ciekawe, dziś herb przedstawiający klucze i umbraculum jest symbolem Kościoła w czasie pomiędzy śmiercią jednego papieża i wybraniem kolejnego.

Inne akcesoria papieży

Broszki Leona XIII

Papież Leon trzynasty posiadał dwie bardzo piękne, ekstrawaganckie i niesłychanie kosztowne broszki. Pierwszą z nich otrzymał na rocznicę półwiecza kapłaństwa od Marii Cristiny, która była hiszpańską królową regentką. Zapięcie to wykonano ze złota, w którym oprawiono diamenty, szafiry, rubiny i szmaragdy. W środku broszki imię papieża zostało ułożone z szafirów, które otacza niemal 700 diamentów! Szczyt broszki zdobią klucze i opisywaną wcześniej tiarę. Cała broszka z pewnością olśniewa blaskiem w pełnym słońcu i musiała bosko prezentować się na papieżu.

Drugie spektakularne zapięcie Leon XIII dostał z tej samej okazji co pierwsze. Zamówili ją duchowni z Zakonu Pustelników św. Augustyna. Co ciekawe, ten żebraczy zakon podarował papieżowi piękną i oczywiście drogą broszę. Ona także została wykonana ze złota i diamentów, jednakże w tym projekcie miejsce znalazły też perły. Motyw roślinny zwieńczono trzema sosnowymi szyszkami wysadzanymi perłami, które mają symbolizować Świętą Trójcę. Diamenty oczywiście układają się w imię papieża.

Regalia – krzyż Leona XIII

Pierwotnie właścicielem krzyża był papież Leon XIII, który później przekazał go biskupowi, a on kolejnym duchownym. Wykonany ze złota i seledynowej pasty szklanej krzyż pektoralny powstał w XIX wieku, wykonany przez Agostino Bori. Co ciekawe, jeden z biskupów, który otrzymał krzyż w podarku, także stał się papieżem. Wybrał imię Pius X, a krzyż nosił podczas kilku ceremonii, aż w końcu przekazał go swojej żyjącej niezwykle skromnie siostrze.

Broszka Piusa IX

Ta broszka przypomina mi nieco sufit w krakowskim Kościele Mariackim. Pochodząca z końca XIX wieku ozdoba przedstawia boską postać i anioły stojące u jej boku, a także kilka cherubinków. Postać pochyla się nad emaliowaną kulą ziemską ozdobioną złotymi gwiazdkami. W rękach aniołów znajdują się napisy „bez grzechu pierworodnego” i “brak deficytu wiary” w łacinie. Pius IX otrzymał tę niezwykłą ozdobę w ćwierćwieczu rocznicy zostania głową Kościoła. Złoto i emalia wzbogacono diamentami, szmaragdami i innymi kamieniami ozdobnymi. Co ciekawe, broszka ta po raz pierwszy opuściła mury Watykanu zaledwie 4 lata temu, gdy została wypożyczona na wystawę w MET.

Regalia – broszka Benedykta XIII

Ta pochodząca z XVIII wieku ozdoba to piękne połączenie złota i żywych barw kamieni ozdobnych. Złocone promienie słońca przedstawiać mają Ducha Świętego, który wstąpił w złotą gołębicę. Dodatkowo zapięcie zdobione jest rycinami nawiązującymi do życia papieża Benedykta, w tym herb jego rodu i podobizna św. Dominika, z uwagi na początki papieża w zakonie dominikańskim. Złoto na broszce uzupełnia złocone srebro. Kolorystyczne akcenty broszki stanowią rubiny, szmaragdy, emalia i kamienie półszlachetne.

Zaciekawił Cię ten wpis? Zobacz, co sądzisz o kolejnych!

• Zainspiruj się niezwykłymi sodalitami
• Odkryj najmodniejsze tej zimy akcesoria
• Naucz się lepiej opisywać swoje produkty
• Poznaj nasze propozycje na bransoletkę DIY