Techniki biżuteryjne: Haft sutasz
Sutasz, czyli dokładnie mówiąc haft sutaszowy, to technika wyrabiania biżuterii oraz ozdób z wykorzystaniem specjalnych sznurków, kamieni i koralików. Od kilku lat cieszy się niesłabnącą popularnością. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, na czym polega ta metoda wyrabiania kolczyków, naszyjników czy broszek zapraszamy do lektury naszego tekstu.
Soutache, czy sutasz?
Nazwa techniki pochodzi od francuskiego słowa soutache. Oznacza on szamerunek. Był to rodzaj ozdób mundurów wojskowych wykonywanych ze sznurków. Nazwa ma swoje początki również w węgierskim słowie sujtas, co w tłumaczeniu oznacza plecionkę. W Polsce przyjęła się uproszczona w zapisie nazwa sutasz, którą uważa się za poprawną nazwę tej techniki rzemieślniczej.
Historia sutaszu
Sutasz to sztuka, która powstała w XV wieku we Francji. Wykorzystywano ją nie tylko do tworzenia biżuterii, ale też do wykańczania odzieży arystokratów. W XVII wieku dołączyła do popularnych wśród Europejskich bogaczy dekoracji jak koronki i wstążki. Z czasem elementy haftu sutasz były wykorzystywane w ozdobnych szatach na całym świecie, w tym w Rosji, Afryce, Maroku i Meksyku. Co więcej, przez dziesiątki lat sutasz był używany do ozdabiania wyszukanych mundurów wojskowych i pagonów, czym pokazywano rangę danego żołnierza.
W XIX wieku sutaszowe dzieła wykorzystywali Osmańscy żołnierze, a za ich sprawą rozprzestrzeniły się w Afryce Północnej i basenie Morza Śródziemnego. Soutache wykorzystywano także dość powszechnie w modzie wiktoriańskiej. Wraz z rewolucją przemysłową i rosnącą dostępnością tańszych ubrań, sutasz stał się bardziej dostępny. W XXI wieku za sprawą izraelskiej projektantki Dori Csengeri sutasz stał się popularną techniką do tworzenia biżuterii. Efektowne i niebanalne projekty powoli zawładnęły sercami rękodzielników z całego świata.
Co to jest sutasz
Sutasz to technika rękodzielnicza wykorzystująca sznurki, koraliki i kamienie ozdobne. Właściwym sutaszem nazywamy sznurek pleciony w kształt kłosa. Składa się on z wewnętrznego rdzenia i zewnętrznych części, które układają się w kształt litery V. Sznurki te układane są w fantazyjne kształty i wzory, w których często zawierają się kaboszony z kamieni naturalnych, szkła i innych surowców. Sznurki są razem zszywane za pomocą nici jubilerskich.
Technika ta w opisie może wydawać się nieskomplikowana, jednakże jest to bardzo mylne wrażenie. Haft sutasz to niezwykle czasochłonna, pracochłonna, wymagająca cierpliwości, precyzji i odpowiedniego spojrzenia technika. Umożliwia ona stworzenie bardzo oryginalnych i robiących ogromne wrażenie prac, jednakże niewiele osób tworzy piękne dzieła już na samym początku.
Haft sutasz — co jest potrzebne na start
Sznurki do sutaszu
Najważniejszym elementem sutaszowej biżuterii jest oczywiście sznurek. Typowo spotykamy sznurki od 2,5 do 5 mm szerokości. Istnieje wielu producentów, z których każdy oferuje szeroką gamę kolorów. Warto jednak starać się wybrać sznurki jednego producenta, gdyż powinny one mieć taką samą szerokość, giętkość i połysk, przez co praca będzie bardziej kohezyjna.
Początkującym rękodzielnikom polecane są sznurki acetatowe, które są łatwiejsze w pracy niż ich wiskozowe odpowiedniki. Sznurki Pega acetat i Italy są najczęściej wybierane na start. Sznurki chińskie niekiedy różnią się swoimi właściwościami w zależności od koloru, czy też partii.
Osobną kategorią sznurków do sutaszu są sznurki metalizowane, które mogą znacząco różnić się między sobą. Niektóre z nich są bardzo sztywne, co wynika z ich gęstego oplotu i są szersze od pozostałych. Sprawia to, że ciężej się je układa i zszywa, jednakże stanowią doskonały szkielet dla naszej pracy. Inne sznurki metalizowane są niezwykle miękkie, przez co łatwo je zniszczyć podczas zszywania i wymagają sporej ostrożności.
Pamiętaj, że najlepiej przechowywać sznurki nawinięte na szpulki. Jeżeli kupiłaś sznurek, który nie miał szpulki, możesz stworzyć ją z kawałka tektury, lub przechowywać sznurek zwinięty w woreczku. Pogniecione sznurki znacznie ciężej się układa i zszywa, tak aby praca wyglądała estetycznie.
Igły i nici
Będziesz potrzebowała cienkich igieł, które bez problemu przebiją gęsty sznurek, nie niszcząc jego struktury. Cienka średnica igieł umożliwi Ci także nawlekanie nawet najdrobniejszych koralików. Oczywiście, możesz wykorzystać klasyczne igły do szycia, jednakże w ten sposób ryzykujesz zniszczenie sznurka, mniej estetyczny wygląd i utrudnioną pracę.
Często wykorzystywane nici to bezbarwne monofilowe. Są one mało widoczne, przez co doskonale nadają się do prac początkujących rękodzielników. Wiele rękodzielniczek sięga także po nici do beadingu takie jak One- G czy Miyuki. Występują one w licznych kolorach, umożliwiających dopasowanie nici do sznurka.
Kaboszony i koraliki
Na naszym blogu znajdziesz cały post dedykowany doborowi odpowiednich kaboszonów do haftu sutasz, dlatego też jedynie napomknę, że wykorzystywane są kaboszony z kamieni naturalnych, szkła, drewna, żywicy i tworzyw syntetycznych. Co więcej, niektórzy artyści sięgają po stare guziki, elementy klipsów i innych akcesoriów.
W hafcie sutasz używa się także drobnych koralików takich jak Toho, Miyuki i ich tańsze odpowiedniki. Japońskie koraliki są najlepszej jakości, wykazują się nienaganną trwałością, a ich wybór wręcz onieśmiela. Ich tańsze odpowiedniki to czeskie koraliki marki Preciosa, które nieco odbiegają od jakości japońskiej. Znajdziesz także niemarkowe koraliki, które są znacznie tańsze, jednakże mniej trwałe. Są one szczególnie polecane początkującym, gdyż pierwsze prace rzadko są noszone przez lata. Wraz z rozwojem swoich umiejętności rozważ zainwestowanie w koraliki lepszej jakości.
Elementy wykończeniowe
Do elementów wykończeniowych zaliczymy klej i tkaninę do podklejenia całości. Wśród materiałów wykorzystywanych do wykończenia biżuterii sutaszowej znajdziesz welur, filc, skórę, zamsz, a także eco skórę i alcantarę. Ważne, aby materiał był dość cienki, mocny, gęsty i nie strzępił się. Właściwości te zabezpieczą przed przeciekaniem kleju, przecieraniem się tkaniny podczas noszenia biżuterii i niszczeniu projektu.
Tkaninę należy zamocować za pomocą kleju, najczęściej wykorzystywane są bezbarwne kleje do tekstyliów. Niekiedy sięga się także po impregnat do tkanin. Taki płyn chroni przed brudem i wilgocią i działa analogicznie do pasty do butów. Jednakże nie każdy impregnat nadaje się do projektów sutasz. Niektóre z nich odbarwiają sznurki, niszczą koraliki, albo powodują żółknięcie nici. Dlatego też wybieraj jedynie impregnaty przeznaczone do delikatnych tkanin i przed ich użyciem testuj je na niewielkim kawałku sznurka.
Dodatkowe narzędzia
Z pewnością będziesz potrzebować nożyczek, my polecamy nożyczki jubilerskie, które wygodnie trzyma się w dłoni i odkłada. Dodatkowo rozważ zakup kilku tacek na koraliki, dzięki którym z łatwością rozdzielisz swoje małe koraliki. Przydatne mogą być także uniwersalne narzędzia jubilerskie, a także zapięcia, bigle, łańcuszki i kółka montażowe.
Podstawy sutaszu
Jak każdą pracę rękodzielniczą, haft sutasz zaczynamy od stworzenia projektu i zamówienia wszystkich koniecznych półfabrykatów. Sznurki należy ułożyć i zacząć zszywać ze sobą według projektu. Najczęściej zaczyna się od obszywania głównego kamienia w formie kaboszonu lub koralika. Kontynuując pracę, układaj nici i zszywaj je zawsze przeplatając igłę w rowku sznurka.
Początkującym polecam najpierw obejrzeć kilka tutoriali w formie filmików. Moim zdaniem przekazują one wiedzę w bardzo klarowny sposób i pokazują tę technikę w praktyce. Przyjrzyj się ruchom rąk rękodzielnika, ułożeniu palców i kolejności działania. Postaraj się oszacować, jak mocno napięta jest nić, aby Twoje pierwsze próby były jak najlepsze.
Jakich błędów unikać
Pierwszym błędem w sutaszu jest złe zaplanowanie pracy. Już na etapie projektowania i zamawiania elementów możesz popełnić masę błędów. Pamiętaj o dokładnym czytaniu opisów produktów. Na szczególną uwagę zasługują średnice sznurków i wymiary kaboszonów.
Jednym z najczęściej popełnianych błędów w sutaszu jest zbyt mocne naciąganie nici. Sprawia to, że sznurki falują się i nie układają prawidłowo wokół kaboszonu. Skutkiem tego, całość projektu wyglądać może niechlujnie, nieestetycznie i mało profesjonalnie. Niestety odpowiednie naprężenie nici osiągniesz jedynie metodą prób i błędów. To jeden z kilku aspektów sprawiający, że haft sutasz jest trudną do opanowania techniką.
Podczas pracy, pamiętaj, że warto często wyrównywać sznurki palcami. Takie głaskanie ułatwia okiełznanie sznurków, co powinno ułatwić Ci zadanie. Sposobem na plączące się nici jest używanie krótkich fragmentów albo mądre zagospodarowanie przestrzeni, w której pracujesz, tak, aby nić mogła leżeć na płasko.
Kolejną radą jest stała kontrola tego, czy sznurki ułożone są prawidłowo. W sutaszu mówi się, że każdy sznurek ma lewą i prawą stronę. Początkujący rękodzielnicy nierzadko mają problem z ich rozpoznawaniem. Dlatego podczas pracy warto sprawdzać, czy jodełka na sznurkach układa się w tym samym kierunku we wszystkich odcinkach.
Ostatnią wartą uwagi radą dla początkujących jest dbałość o czystość. Szczególnie gdy pracujesz z jasnymi sznurkami, staraj się często myć ręce i pracować na czystej powierzchni. Unikaj jedzenia i innych czynności mogących zabrudzić Twoją pracę w pobliżu projektu. Nierzadko zdarza się, że kilkugodzinna praca zostaje zrujnowana, przez chwilę nieuwagi.
Kontynuuj podróż po świecie rękodzieła na naszym blogu:
Zostaw komentarz