Encyklopedia półfabrykatów do biżuterii
Encyklopedia półfabrykatów do biżuterii, koralików i materiałów, z których można tworzyć rękodzieło to przygotowany przez nas zbiór wyjaśniający znaczenie poszczególnych terminów; zapięcia toggle, stoper, baza, koraliki modułowe, itd. Postanowiłyśmy go utworzyć, aby ułatwić rozeznanie się w stale rozrastającym się świecie rękodzieła.
W skrócie półfabrykaty, czy półprodukty do wyrobu biżuterii to zbiór gotowych elementów, z których możesz złożyć biżuterię, wykorzystując niezliczoną ilość technik. Dzięki nim oszczędzasz czas, miejsce i środki w Twojej pracowni. Nie musisz sama spawać, wytapiać, kuć czy odlewać każdego elementu projektu, możesz złożyć go z gotowych części, niczym puzzle.
Baranek/ stoper/ zatyczka
Baranki, stopery, czy też zatyczki określają mały, najczęściej silikonowy lub metalowy produkt, który służy to utrzymania kolczyka w uchu. Nasuwa się je na końcówkę bigla lub sztyftu i przesuwa tak, aby dotykały płatka ucha. Dobry baranek powinien przesuwać się po kolczyku z lekkim oporem, co oznacza, że nie zsunie się samoistnie z kolczyka. Poza funkcją zabezpieczającą kolczych w uchu zatyczki mogą także chronić naszą skórę za uszami od podrażnienia ostrym i twardym końcem kolczyka.
Bazy
Bazy to podstawowe elementy biżuterii. Zaliczymy do nich bazy do pierścionków, naszyjników, bransoletek, broszek, breloków, spinek do włosów i do mankietów, a także do kolczyków czy klipsów. Część z nich może funkcjonować jako gotowa biżuteria, a część prezentuje się miernie, dopóki ich nie ozdobimy. Do baz można przyklejać, przyczepiać, zawieszać i owijać inne półfabrykaty. Warto zwrócić uwagę, że bazą do naszyjnika może być łańcuszek z zamocowanym zapięciem.
Bigle
Niekiedy określany haczykami lub przywieszkami. Bigle służą do zawieszenia kolczyka w uchu, najczęściej kształtem przypominają haczyk, podkowę, łezkę lub koło. Mogą być otwarte, wówczas warto rozważyć zabezpieczenie ich silikonowym stoperem, jeżeli haczyk jest krótki. Bigle mogą być też zamykane, dzięki czemu pewniej trzymają się w uchu.
Angielskie
Specjalną odmianą bigli zamykanych są bigle angielskie. Uważa się je za najbardziej eleganckie rozwiązanie. Ich forma przypomina najczęściej łezkę lub strzemię, chociaż zdarzają się okrągłe bigle angielskie.
Na łańcuszku
Bigle na łańcuszku spełniają dokładnie taką samą funkcję jak wyżej opisane produkty, jednakże ich forma znacząco od nich obiega. Najczęściej jest to łańcuszek, który z jednej strony zakończony jest oczkiem, do którego można doczepić zawieszkę. Drugi koniec tego bigla stanowi cienka metalowa pałeczka, która służy do przewlekania bigla przez ucho. Są to ozdoby bardzo delikatne, a doczepiane do nich zawieszki na ogół są niewielkich rozmiarów.
Chwosty
Chwosty to zawieszki wykonane najczęściej z drobnych nici, rzemieni zamszowych lub cienkich kawałków tkaniny takiej jak jedwab. Można je określić jako formę przejściową pomiędzy frędzlami a pomponami. Chwosty są bardzo lekkie, najczęściej bardzo kolorowe. Świetnie sprawdzają się w kolczykach, w których wyglądają efektownie, jednocześnie nie obciążając ucha. Poza tworzeniem biżuterii chętnie wykorzystuje się je do tworzenia zakładek do książek i breloków.
Drut
Przez setki lat druty były podstawowym elementem łączącym poszczególne elementy biżuterii. Dziś, dzięki gotowym półfabrykatom ich rola znacząco się zmniejszyła, jednakże nadal uważamy drut za podstawowy element wyposażenia pracowni rękodzielniczej. Najczęściej wykorzystuje się one w technice wire wrapping, a wyjątkowo cienki drucik służyć może do tworzenia filigranowej biżuterii. Co więcej, nierzadko stanowią one element strukturalny wielu projektów, lub służą do drobnych modyfikacji biżuterii bez konieczności kupowania kolejnych produktów.
Drut pamięciowy
Specjalnym rodzajem drutu jest drut pamięciowy, który zachowują nadany mu pierwotnie kształt. Wykorzystuje sięgo do tworzenia wielorzędowych bransoletek i naszyjników. Warto zwrócić uwagę na jednostkę sprzedaży tego produktu. Większość drutów można kupić na metry lub szpulki zawierające określoną ilość metrów drutu. Drut pamięciowy sprzedawany jest na żeberka, jedno żeberko oznacza jedno kółko utworzone z drutu.
Gumki
Gumki świetnie sprawdzają się przede wszystkim w prostych projektach. Są idealnym półfabrykatem dla początkujących i młodych rękodzielników. Gumki jubilerskie występują najczęściej w dwóch wersjach. Pierwsza z nich to sprężysta, przejrzysta gumka silikonowa. Nadaje się do nawlekania przezroczystych i drobnych koralików, jest dość wytrzymała, jednakże jej wiązanie może początkowo sprawiać kłopoty. Drugim rodzajem jest gumka kapeluszowa w materiałowym oplocie. Ten rodzaj jest dość mocny i doskonale się wiąże, jednakże najczęściej gumki kapeluszowe są nieco grubsze i bardziej widoczne niż ich silikonowe odpowiedniki.
Kaboszony
Kaboszon, a właściwie szlif kaboszonowy to najstarsza forma szlifowania kamieni. Tradycyjnie oznacza to szlif, który z jednej strony jest zupełnie płaski, a z drugiej zaokrąglony, o gładkiej, wypolerowanej powierzchni. Dzisiaj określamy tak półfabrykaty z różnych materiałów, które kształtem przypominają historyczny pierwowzór. Ich podstawową cechą jest konieczność wklejenia w odpowiednią oprawę do kaboszonów. Jednakże nie muszą być wykonane z kamienia (często są ceramiczne, drewniane, akrylowe i szklane), a ich powierzchnia może być fasetowana.
Obecnie popularną formą tworzenia biżuterii jest wykorzystanie szklanych kaboszonów, pod którymi umieszczane są obrazki lub suszone kwiaty.
Klipsy
Podobnie jak bigle, klipsy umożliwiają zamocowanie kolczyka w uchu, jednakże czynią to, bez konieczności przebijania. Klipsy mogą być jednocześnie oprawą do kaboszonu, bazą do wklejania lub elementami umożliwiającymi doczepienie zawieszki. Możesz wykorzystać je do stworzenia klipsów do uszu, butów i innych akcesoriów!
Końcówki
Końcówki do biżuterii to najczęściej metalowe produkty umożliwiające zamianę kawałka sznurka czy rzemienia w biżuterię. Z jednej strony końcówka ma oczko, do którego można zamontować zapięcie. Druga strona końcówki to wgłębienie, do którego wklejany jest rzemień, sznurek lub wstążka.
Koraliki
Koraliki to jedna z najliczniejszych, najczęściej kupowanych i wykorzystywanych kategorii półfabrykatów. Klasycznie dzielone są według surowców, z których powstają i kształtów, które mają. Jak się zapewne domyślasz, koraliki najczęściej mają formę kulki, choć oczywiście znajdziesz je w bogactwie innych kształtów i wielu kolorów.
Katsuki
Katsuki to koraliki wykonane z modeliny. Początkowo przyjmowały kształt cienkich, płaskich dysków, jednakże z czasem zaczęto produkować je w wielu różnych kształtach. Obecnie znajdziesz je w formie pastylek, oponek, kulek, wałków, owoców, serduszek, motylków, cukierków i wielu innych. Koraliki katsuki charakteryzuje bogactwo barw, a wiele z nich wyglądem przypomina cukierki. Idealnie pasują do akcesoriów stylu harajuku, czy lat 90.
Literki
Koraliki literki to półfabrykaty idealne do tworzenia imiennych breloków, bransoletek przyjaźni i akcesoriów inspirowanych ostatnią dekadą XX wieku. Koraliki literki najczęściej są akrylowe i mają kształt kostki lub pastylki ze wgłębioną literką w dowolnym kolorze. Klasyczne koraliki literki były białe, jednakże z czasem zaczęto produkować wielobarwne opcje, a nawet koraliki wykonane z innych surowców, np. z metali.
Co ciekawe, do koralików literek często zaliczane są koraliki wykonane w tym samym stylu przedstawiające cyfry czy symbole takie jak serca, czy ikony znaku zodiaku.
Miracle
Z angielskiego ich nazwa oznacza cudowne koraliki, nazywane bywają także magicznymi koralikami. Określenia te zawdzięczają unikatowym właściwościom optycznym — koraliki Miracle zdają się świecić w naturalnym świetle. Co więcej, według niektórych koralik wygląda jakby zawierał mniejszy koralik w swoim wnętrzu.
Miracle to odmiana koralików akrylowych. Ich niesamowita powłoka uzyskana jest poprzez wielokrotne natryskiwanie materiałem odblaskowym, co tworzy piękną iluzję optyczną, która idealnie sprawdza się w biżuterii.
Modułowe
Koraliki modułowe znane są bardziej jako koraliki „Pandora”, a to za sprawą marki, która spopularyzowała ten rodzaj biżuterii. Najczęściej mają one kształt oponki i pasują na specjalną metalową bransoletkę (choć można je nawlekać np. na grube sznurki czy rzemienie). Najczęściej wykonane są z metalu, szkła lub ceramiki. Koraliki te traktowane są często jako pamiątki specjalnej okazji lub okazy kolekcjonerskie.
Miyuki i Toho
Koraliki Miyuki i Toho to drobne koraliki szklane w różnych kształtach, kolorach i wykończeniach. Ich nazwy odpowiadają nazwom producentów, którzy znani są na całym świecie. Koraliki te różnią się między sobą ceną i jakością wykonania, jednakże wizualnie nietrudno je ze sobą pomylić. Sprawdzają się w tworzeniu klasycznych bransoletek na gumce, jak i w projektach wykonywanych na krośnie, wyszywanych haftem koralikowym czy w technice soutache.
Kółka montażowe
Kółka montażowe to niewielkie półfabrykaty, które zaliczamy do podstawowych elementów wyposażenia pracowni rękodzielniczej i jubilerskiej. Mają one formę przeciętych, metalowych kółeczek o różnej średnicy i grubości. Służą one do montowania zapięć, zawieszek, chwostów i innych elementów.
Krawatki
Krawatki do biżuterii to bardziej elegancka i ozdobna wersja kółeczek montażowych. Bardzo często są to ozdobne elementy umożliwiające mocowanie zawieszek w naszyjnikach i bransoletkach. Ich zmodyfikowana wersja umożliwia wklejanie na nie elementów ozdobnych. Dzięki estetycznemu wyglądowi krawatki mogą pełnić funkcję nie tylko elementów mocujących, ale też przekładek.
Kulki
Kulki to oczywiście najpopularniejszy kształt koralików wśród wszystkich półfabrykatów do biżuterii. Jednakże pełnią funkcję nie tylko koralików, ale i elementów strukturalnych. Należą do nich kuleczki zaciskowe, które umożliwiają zakładanie zapięć i tworzenie pętelek z linek jubilerskich.Co więcej, metalowe kulki mogą być także przekładkami i elementami dekoracyjnymi.
Linki
Linki jubilerskie potocznie bywają nazywane żyłką jubilerską. To jeden z najmocniejszych produktów służących do nawlekania koralików. Linka składa się z kilku splecionych drucików stalowych, które otoczone są gładką warstwą zabezpieczającą. Warstwa pokrywająca splecione druty może mieć dowolny kolor, przez co linkę łatwo dopasować do swojego projektu.
Warto pamiętać, że te mocne półfabrykaty są bardzo cienkie, dzięki czemu nadają się do nawlekania nawet najmniejszych koralików. Raz zagięta linka nie powraca do swojego pierwotnego kształtu, dlatego początkującym rękodzielniczkom poleca się zachowanie ostrożności przy pierwszej styczności z linkami jubilerskimi.
Łańcuszki
Łańcuszki wykonane z różnych ogniwek, materiałów i w różnych kolorach to kolejna podstawa wyposażenia rękodzielniczki. Mogą one służyć jako podstawa naszyjnika, czy bransoletki, ale też jako element łączący, przedłużający, a nawet ozdobny. Poza klasycznymi łańcuszkami z ogniwek warto pamiętać o specjalnych odmianach łańcuchów. Zaliczymy tu łańcuszek kulkowy, łańcuszek celebrytkę, żmijkę i inne ozdobne formy tych półfabrykatów. Jeżeli chcesz wiedzieć o nich więcej, przeczytaj nasz przewodnik po rodzajach łańcuszków.
Łapaczki
Są to półfabrykaty, które możesz wykorzystać zamiast końcówek. Łapaczki nie wymagają użycia kleju i zapewniają trwałe zakończenie biżuterii. Co więcej, wykorzystywane mogą być nie tylko do zakończenia rzemieni, czy sznurka, ale i linki jubilerskiej.
Łączniki
Łączniki do biżuterii to dekoracyjne półfabrykaty najczęściej wykorzystywane jako centralny element bransoletek i naszyjników. Niekiedy mogą być wykorzystywane jako zawieszki. Najczęściej spotkamy je w bransoletkach wykonanych ze sznurków i rzemieni.
Nici jubilerskie
Nici jubilerskie wykorzystywane są do tworzenia biżuterii z niewielkich koralików takich jak Toho czy Miyuki. Sprawdzają się w technikach takich jak haft koralikowy i haft sutasz. Są mocniejsze od klasycznych nici krawieckich, dzięki czemu są wytrzymałe na tarcie koralików. Nici jubilerskie dostępne są w wielu kolorach, dzięki czemu łatwo je dopasować do wykorzystywanych koralików.
Oprawy do kaboszonów
Oprawy do kaboszonów jak ich nazwa wskazuje, służą jako element mocujący kaboszonów. Najczęściej wykonane są z metalu. Występują w kolorze srebra, złota, antracytu, brązu i mosiądzu. Oprawy do kaboszonów mogą być bardzo minimalistyczne lub ozdobne. Zaliczymy do nich oprawy do naszyjników, bransoletek, łączników, kolczyków różnego rodzaju, spinek do włosów, opasek, spinek do mankietów czy broszek.
Przekładki
Przekładki to elementy (najczęściej metalowe), które pełnią dekoracyjną i uzupełniającą rolę w projekcie. Nierzadko właśnie dzięki użyciu odpowiednich przekładek biżuteria prezentuje się profesjonalnie. Przekładki mogą przybierać różne kształty.
Najczęstsze są przekładki w kształcie kuleczki, które często bywają zdobione. Drugi godny uwagi rodzaj tych półfabrykatów to czapeczki. Służą one do objęcia większego koralika z dwóch stron. Czapeczki mają najczęściej półokrągły kształt. One także mogą mieć gładką powierzchnię przypominającą wygięty dysk lub być ozdobne, często spotyka się czapeczki w różnym wariancie ażurowych motywów.
Ramki do żywicy
Ramki do żywicy są prostymi w zrozumieniu półproduktami. Zyskały popularność wraz z renesansem biżuterii z żywicy, szczególnie z zatopionymi, suszonymi kwiatami czy mechanizmami zegarkowymi. Co ciekawe, niekiedy ramki do żywicy wykorzystuje się w roli gotowych zawieszek, szczególnie w projektach bardzo minimalistycznych.
Rzemienie
Rzemienie to bogata kategoria półfabrykatów. Historycznie były to sznurki wykonane ze skóry zwierzęcej, które służyły nie tylko do mocowania talizmanów i zawieszek, ale też jako elementy strukturalne odzieży i butów. Współcześnie rzemienie mogą być skórzane. Jednakże znajdziesz też rzemień zamszowy, wykonany z ekoskóry, szyty z tkanin, a nawet brokatowy czy nabijany ćwiekami i kryształkami.
Wszelakie rzemienie wykorzystywane są nie tylko do tworzenia biżuterii męskiej i damskiej, a także jako elementy innych akcesoriów (torebek, breloków), a nawet jako uzupełnienie odzieży.
Szpilki jubilerskie
Szpilki jubilerskie to półfabrykaty przypominające kształtem bardzo cienkie i długie gwoździe. Takie szpilki w kształcie gwoździ mają płaską, niemal niewidoczną końcówkę. Jednakże niektóre szpilki zamiast płaskiego zakończenia, mają na jednym z końców ozdobną kuleczkę, która jest dodatkową ozdobą w biżuterii. To właśnie dzięki nim możesz zamienić dowolny koralik w łącznik lub zawieszkę.
Sztyfty
Sztyfty to określenie krótkich kolczyków, które wkładamy w dziurkę ucha. Najczęściej mają one kształt zbliżony do pineski. Sztyfty to kolczyki, które koniecznie należy zabezpieczyć omawianymi wyżej barankami, aby nie wypadły z ucha. Do sztyftów zaliczamy bazy do kaboszonów i kryształków, ale też różnokształtne półfabrykaty z oczkami, do których możesz doczepić chwosty, pompony czy zawieszki.
Zapięcia
Zapięcia do biżuterii jak się domyślasz, służą do łączenia dwóch końcówek bransoletki lub naszyjnika w jedną całość. Mogą się one różnić wielkością, kształtem i działaniem mechanizmu zamykającego. Co więcej, w niektórych projektach zapięcia biżuterii są elementem ozdobnym, podczas gdy w innych pożądane jest ich ukrycie w designie. Wyróżniamy mnóstwo rodzajów zapięć wśród półfabrykatów do biżuterii:
Zapięcia fasolki
Zapięcia w kształcie fasolki to zapięcia służące do zamykania łańcuszków kulkowych. Są prawdopodobnie jednymi z najprostszych w obsłudze zapięć. Jednocześnie jest to zapięcie niemal niewidoczne w łańcuszku.
Zapięcia federingi
Zapięcia federing to okrągłe zapięcia działające podobnie do karabińczyków. Różnią się one tym, że ruchomy element zapięcia nie odgina się do wewnątrz. Podczas otwierania zapięcia federing fragment zapięcia „chowa się” w metalowej rurce. Zapięcie to jest szczególnie popularne wśród młodych rękodzielniczek. Warto zauważyć, że może być odrobinę trudniejsze w użytku w porównaniu do karabińczyków.
Zapięcia hakowe
Zapięcia hakowe to dwa połączone ze sobą haczyki, przypominające kształtem dwustronnie przedłużoną literę S. Z dwóch stron nawleka się je na kółka montażowe i gotowe. Zapięcie to jest bardzo proste w montażu, jednakże może być nieco trudne w obsłudze, szczególnie w ciasnych projektach. Dlatego poleca się korzystać z niego w luźniejszych designach.
Zapięcia karabińczyki
To klasyczne, najpopularniejsze rodzaje zapięć do biżuterii. Karabińczyki najczęściej mają kształt łezki, którą zwieńcza małe kółeczko umożliwiające przyczepienie ich do projektu. Występują w wielu rozmiarach i kolorach, mogą różnić się kształtem. Karabińczyki to zapięcia, które dość łatwo zapiąć samodzielnie, o ile nie są w bardzo małym rozmiarze.
Zapięcia magnetyczne
Zapięcia magnetyczne to bardzo eleganckie i minimalistyczne zapięcia, które są bardzo łatwe w obsłudze i montażu. Składają się z dwóch elementów, w których umieszczone są magnesy. Każdy element zwieńczony jest pętelką umożliwiającą zamocowanie zapięcia w biżuterii. Rozpięte końce bransoletki lub naszyjnika wystarczy zbliżyć do siebie, aby zapięcie się zamknęło.
Warto wspomnieć, że zapięcia te są niestety jednymi ze słabiej trzymających się zapięć, dlatego też nie poleca się ich w akcesoriach dla bardzo aktywnych osób. Z drugiej strony dzięki ogromnej łatwości użytkowania, są to idealne zapięcia do akcesoriów dla osób niepełnosprawnych, z ograniczeniami ruchowymi!
Zapięcia toggle
Zapięcia toggle to niezwykle popularne w ostatnich latach zapięcia dwuczęściowe. Nazywane bywają także zapięciem chłopiec dziewczynka. Dzięki estetycznemu wyglądowi nierzadko wykorzystuje się nie tylko jako zapięcie, ale też jako centralna ozdoba naszyjników i bransoletek.
Zasada ich działania polega na przewleczeniu elementu w kształcie patyczka przez kółko. Obrócony w poprzek patyczek zatrzymuje się na kółku, które ma średnicę mniejszą niż długość patyczka. Mogą one przyjmować nieco odmienne kształty, jednakże ich mechanizm działania zawsze jest taki sam.
Zapięcia wciskane i zakręcane
Zapięcia wciskane i wkręcane mają prostą zasadę działania i są dość mocnymi zapięciami. Znacznie częściej wykorzystywane są w biżuterii męskiej w porównaniu do zakręcanych odpowiedników, idealnych do delikatnych naszyjników. Wygląd zapięć jest bardzo podobny, jeden element zawiera otwór, a drugi zwieńczony jest pasującym do otworu bolcem. W zależności od rodzaju zapięcia, bolec należy wkręcić lub wcisnąć w otwór i gotowe.
Zapięcia wielorzędowe
Zapięcia wielorzędowe to najczęściej zapięcia magnetyczne lub wsuwane. Ich wyjątkową właściwością jest posiadanie wielu oczek, które umożliwiają zaczepienie do jednego zapięcia kilku łańcuszków. Dzięki temu nie trzeba męczyć się z kilkoma (często różnymi) zapięciami, a dodatkowo zapięcie wielorzędowe stanowi prewencję przed plątaniem się poszczególnych łańcuszków.
Zawieszki
Zawieszki to jedna z popularniejszych kategorii półproduktów do wyrobu biżuterii. Mogą być wykonane z dowolnego materiału, chociaż najczęściej spotykamy zawieszki metalowe. Przyjmują one dowolny kształt, mogą być malowane, odlewane, albo emaliowane. Wykorzystuje się je jako elementy ozdobne do wyrobu kolczyków, klipsów, wisiorków, naszyjników, bransoletek, a nawet do breloków, czy zakładek do książek.
Jeśli Ci mało, w archiwum tego bloga znajdziesz posty opisujące poszczególne narzędzia rękodzielnicze i ich zastosowanie, a także wpisy poświęcone metalom, kamieniom ozdobnym, łańcuszkom, zapięciom czy perłom. Zachęcam Cię do ich lektury, jeżeli któreś z tych materiałów interesują Cię w szczególności. Co więcej, jeśli dopiero uczysz się poruszać po sklepie internetowym z elementami do wyrobu biżuterii, koniecznie przeczytaj nasz przewodnik po najważniejszych pojęciach!
Jeżeli brakuje tu jakiegoś półfabrykatu lub rodzaju koralików, koniecznie daj nam o tym znać w komentarzu, a my postaramy się go dodać do naszej encyklopedii.
Kontynuuj odkrywanie świata biżuterii i rękodzieła na naszym blogu!
Zostaw komentarz